.
🇮🇷 بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ 🇮🇷
🔏 تدبر در قرآن 🔏
📕 تدبر سوره‌ی ماعون 📕
📝 این سوره، صد و هفتمین سوره قرآن کریم می‌باشد.
📝 نام‌های دیگر این سوره «دین» «تکذیب» می‌باشد.
📜 گام اول : قرائت و ترجمه سوره
📝 بسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده و مهربان
📝 أرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ ﴿١﴾
آیا كسى كه روز جزا را پیوسته انكار می‌كند دیدى؟ (۱)
📝 فذَلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ ﴿٢﴾
او همان كسى است كه یتیم را با خشونت می‌راند، (۲)
📝 ولا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ ﴿٣﴾
و (دیگران را) به اطعام مسكین تشویق نمی‌كند! (۳)
📝 فوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ ﴿٤﴾
پس واى بر نمازگزارانى كه... (۴)
📝 الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ سَاهُونَ ﴿٥﴾
در نماز خود سهل انگارى می‌كنند، (۵)
📝 الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُونَ ﴿٦﴾
همان كسانى كه ریا می‌كنند، (۶)
📝 ویَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ ﴿٧﴾
و دیگران را از وسایل ضرورى زندگى منع می‌نمایند! (۷)
📜 گام دوم تفهم ساختار سوره
📝 سوره مبارکه‌ی ماعون از یک سیاق تشکیل شده است و هفت آیه آن در دو دسته جای می‌گیرند.
📖 دسته اول : (آیات ۱ تا ۳)
📝 آیات دو و سه توضیح آیه اول بوده و آیه دوم به اسم اشاره "ذَلِکَ" و آیه سوم به وسیله حرف عطف با هم مرتبط اند.
📖 دسته دوم (آیات ۴ تا ۷)
📝 آیه چهارم با حرف عطف "فاء" «فَوَیْلٌ» با آیات دسته قبلی در ارتباط است.
📝 و موصول «الَّذِینَ» در ابتدای آیات پنجم و ششم به «الْمُصَلِّینَ» در آیه چهارم بازگشت دارد.
📝 آیه هفتم نیز با "واو" «وَیَمْنَعُونَ» به «یُرَاءُونَ» در آیه ششم عطف شده است.
📜 گام سوم : تفهم کلمه‌ها و جمله‌های مشکل
📝 «یَدُعُّ» : "دُعُّ" به خشونت می‌راند.
📝 «یَحُضُّ» : "حُضُّ" تشویق و ترغیب می‌کند.
📝 «الْمَاعُونَ» : "معن"، در اصل به معنای ملایمت و معتدل بودن در هر کاری می‌باشد. و در این سوره به معنای اسباب و وسایل خانه و زندگی است که در نهایت اعتدال و معمولی بودن است، نه وسایل با ارزش و گران‌بهاء.
📜 گام چهارم : تفهم جهت هدایتی سوره
📝 با گذشت زمان و افزایش تعداد مسلمانان و احترام و عزت اسلام، شرایط جدیدی به وجود آمد که به نوبه خود آفاتی نیز همراه داشت.
📝 از جمله اینکه عده‌ای تصور می‌کردند که با گفتن شهادتین و تظاهر به شعائر اسلامی، ایمانشان حفظ می‌شود و در دنیا و آخرت سعادتمند خواهند بود.
📝 اما مسلمانان برای احراز کامل مسلمانی، باید اموری را رعایت می‌کردند.
📝 در چنین فضایی سوره ی ماعون نازل شد و نشانه‌های عینی و عملی تکذیب کنندگان دین را ضمن تهدید آن‌ها برشمرد تا مسلمانان از آن صفات دوری کنند.
📝 لذا تدبر سوره را با دو دسته از آیات، پی می‌گیریم.
📖 ۱. بیان نشانه‌های عینی و خارجی تکذیب دین (آیات ۱ تا ۳)
📝 این سوره در پی آن است که نشانه‌های عینی و عملی مکذبان دین را بیان دارد،
📝 از این رو در آیه‌ی نخست، مخاطب ساختن رسول خدا از ایشان درباره کسی سوال می‌کند که پیوسته دین را تکذیب می‌کند : «أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّین»
📝 مخاطب قرار دادن شخص رسول الله بدان جهت نیست که سوره تنها برای ایشان نازل شده است.
📝 بلکه برای این است که ایشان تنها شنونده وحی بودند پس روشن است که عموم شنوندگان سوره، مخاطب سوره‌اند.
📝 آیه‌ی دوم با حرف "فاء" آغاز شده است و در مقام معرفی تکذیب کننده دین در آیه‌ی اول با نشانه‌های عینی و خارجی تکذیب دین است که راندن یتیم با شدت و ستم از مهم‌ترین آنهاست : «فَذَلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ»
📝 در واقع آیه گویای آن است که فرد مکذب از لحاظ عاطفی، خودش را با جامعه‌ی مسلمانان درگیر نمی‌کند.
📝 دومین نشانه‌ی مکذب دین، عدم تشویق خود و دیگران به دادن غذای بینوایان است : «وَلا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ»
📝 چنین فردی آن چنان به نیازهای مادی مسلمانان بی‌توجه است که نه تنها خودش غذای مسکین را نمی‌دهد، بلکه توانمندان یاری‌رسان به مساکین را نیز به کمک تشویق نمی‌کند.
📝 اینکه آیه از تشویق بر غذای مسکین : «طَعَامِ الْمِسْکِینِ» سخن می‌گوید نشان دهنده‌ی آن است که این غذا حق مسکین و طعام اوست و فقط خداوند روزی او را در رزق دیگران قرار داده است.