💢ماجرای اخراج ایران از کنسرسیوم قرارداد قرن نفت خزر توسط باکو در سال 1995 ✍🏻دکتر محمدحسین افشردی (رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح) 📚کتاب: ژئوپلیتیک قفقاز و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 📌ناشر: دوره عالی جنگ،دانشکده فرماندهی و ستاد، صص:369-370 دولت جمهوری آذربایجان در اوایل مهر 1373 با امضای قراردادی موسوم به قراردادن قرن با شرکت های نفتی غربی، کنسرسیوم نفت آذربایجان را برای اکتساف و استخراج نفت از سه حوضه نفتی دریای مازندران تشکیل داد. در آبان 1373 / نوامبر 1994 ایران و آذربایجان توافق کردند که پنج درصد از سهام کنسرسیوم بین المللی نفت به ایران واگذار شود. این پنج درصد بخشی از 20 درصد سهام خود دولت آذربایجان در کنسرسیوم نفت بود و به عنوان بهای مشارکت ایران در زمینه صدور نفت آذربایجان از خزر از راه لوله ای که قرار بود از خاک به کرانه های مدیترانه ای ترکیه کشیده شود به ایران اختصاص یافت. یک قرارداد همکاری در این زمینه در تاریخ سوم فوریه 1995 میان کنسرسیوم نفت آذربایجان و شرکت ملی نفت ایران امضاء شد که در پی آن جمهوری آذربایجان سهم یاد شده را رسما در اختیار ایران گذاشت. در ماه مه 1995 جمهوری آذربایجان اعلام کرد که بخشی از نفت آذربایجان را در یک قرارداد معاوضه با ایران از راه خلیج فارس صادر خواهد کرد. در سال 1995 یک شرکت اکتشافی نفت به طور مشترک میان ایران، روسیه و آذربایجان برای یافتن نفت در دریای خزر تاسیس شد. در همین سال به موجب یک قرارداد ، ایران و آذربایجان توافق کردند که اشتراک حفاری در مناطق ایرانی دریای خزر را آغاز کنند. واگذاری 5 درصد سهام کنسرسیوم مورد مخالفت طرف های غربی حاضر در کنسرسیوم قرار گرفت و فشار امریکایی ها بر دولت جمهوری آذربایجان برای حذف ایران از کنسرسیوم آغاز شد. با تشدید اعتراضات امریکا نهایتا در فروردین 1374/مارس 1995 پنج درصد سهم ایران به طور یک طرفه توسط جمهوری آذربایجان لغو شد. مجموعه از این فشارها از سوی امریکا،ترکیه و اسرائیل موجب شد آذربایجان روابط خود را با ج.ا.ا کاهش دهد. اقدام دولت جمهوری آذربایجان در حد سهم ایران از کنسرسیوم نفت بر دولتمردن ایران بسیار گران آمد و تاثیر شدیدی بر آینده روابط دو کشور گذاشت. تا این زمان ایران در حمایت و کمک به جمهوری آذربایجان از هیچ اقدامی فروگذار نکرده بود و در مواقه نیاز حیاتی به کمک آذربایجان شتافته بود. در جنگ قره باغ، ضمن کمک های آموزشی و غذایی که بسیار حیاتی بود، با ایجاد سه اردوگاه بیش از 20 میلیون دلار جهت کمک به اسکان آوارگان جنگی پرداخته بود. در سالهای اولیه استقلال مقادیری گاز به جمهوری آذربایجان ارسال کرده بود که هنوز وجه آن پرداخت نشده بود. ایران همچنین 5 میلیون دلار بابت انتقال برق به نخجوان و 25 میلیون دلار بابت امکانات ارسال شده طلبکار بود و این حداقل انتظاری بود که در مقابل این همه کمک و حمایت، آذربایجان دست به چنین اقدامی نزند. علاوه براقدام بالا، آذربایجان با دستگیری سران حزب اسلامی و انتساب جاسوسی ایشان برای ایران و اعلام قصد ایران برای براندازی حکومت، تصویب قانون اساسی لائیک در آذربایجان و اقدامات شدید دستگاهی تبلیغی و سیاسی آن کشور علیه ج.ا.ا فاصله خود را با ایران افزایش داد. 🇮🇷بدون مرز @bedonimarz @bedonimarz