#چهار_شنبه_های_اخلاقی
🌷زندگی در پرتو اخلاق »»»»
شماره 22🌷
خاموشی و سکوت👇👇👇
با توجه به خطراتی که از آزاد گذاشتن زبان دامنگیر انسان می شود بزرگان اخلاق سکوت را در مواردی که سخن گفتن ضرورتی ندارد بعنوان یکی از طرق پیشگیری از آن خطرات بزرگ شمرده اند و درباره آن روایات فراوانی از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اهل بیت علیهم السلام رسیده که اهمیت آن را کاملًا روشن می سازد و به همین جهت است که عده ای از بزرگان، تهذیب نفس را از همین مسأله شروع نموده اند.
گذشته از اینها سکوت یک حالت «تفکر» و «روحانیت» و «روشن بینی» به انسان می بخشد که قابل توجه است و شاید روی همین جهت است که در شرح سرگذشت زکریا پیامبر بزرگ خدا می خوانیم که سه روز سکوت و بسته شدن زبان وی به عنوان نشانه استجابت دعای او در مورد تقاضای فرزند قرار داده شد:
(قالَ آیَتُکَ الّا تُکَلِّمَ النّاسَ ثَلاثَ لَیالٍ سَوِیّاً)(سوره مریم( 19) آیه 10)
فرمود: نشانه تو این است که سه شبانه روز قدرت تکلم (با مردم) نخواهی داشت؛ در حالی که زبانت سالم است.
و به «مریم» دستور نذر روزه سکوت داده شد:
(فَقُولِی انِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً فَلَنْ اکَلِّمَ الْیَوْمَ انْسِیّاً)(سوره مریم( 19) آیه 26)
بگو: من برای خداوند رحمان روزه ای نذر کرده ام، بنابراین امروز با هیچ انسانی سخن نمی گویم.
در حالات پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می خوانیم که قبل از نزول وحی روزهای متوالی در غار حرا به سکوت و تفکر می پرداخت و در اسرار آفرینش اندیشه می کرد.
📍فواید سکوت را می توان بطور فشرده در امور زیر خلاصه کرد:
1- سکوت انسان را در مقابل بسیاری از گناهان بیمه می کند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در آن جمله کوتاه و پرمعنی خود می فرماید:
«مَنْ صَمَتَ نَجا»(مجلسی، بحار الانوار 77/ 88. و محجّه البیضاء 5/ 192)
آن کس که سکوت کند نجات می یابد.
علت این مطلب نیز روشن است، زیرا بسیاری از گناهان بوسیله زبان انجام می گیرد. چنانکه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:
«انَّ اکْثَرَ خَطایَا ابْنِ آدَمَ فِی لِسانِهِ»(فیض کاشانی، محجّه البیضاء 5/ 194)
بیشتر اشتباهات انسان در زبان است.
و در حدیث دیگر از آن حضرت نقل شده:
«اخْزُنْ لِسانَکَ الّا مِنَ الْخَیْرِ فَانَّکَ بِذلِکَ تَغْلِبُ الشَّیْطانَ»(فیض کاشانی، محجّهالبیضاء، جلد 5، صفحه 195)
زبانت را جز از سخن نیک نگاهدار که به این وسیله بر شیطان پیروز می شوی.
2- سکوت، انسان را به فکر و اندیشه که سرچشمه حیات معنوی اوست دعوت می کند و لذا افراد ساکت نوعاً فکور و پرمایه و اهل عملند، بعکس افراد پرحرف که غالباً کم مایه اند و کمتر از خود عمل نشان می دهند.
در حدیثی از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده که فرمود:
«اذا رَأَیْتُمُ الْمُؤْمِنَ صَمُوتاً وَقُوراً فَادْنُوا مِنْهُ فَانَّهُ یُلْقِی الحِکَمَهَ»(فیض کاشانی، محجّه البیضاء 5/ 195)
هنگامی که مؤمن را ساکت و با وقار یافتید با وی تماس بگیرید که حکمت تعلیم می دهد.
و نیز از علی علیه السلام نقل شده:
«اذا تَمَّ الْعَقْلُ نَقَصَ الْکَلامُ»(نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره 71)
هنگامی که عقل انسان کامل شد، سخنش کم می شود.
ممکن است نکته این مطلب گذشته از آنچه ذکر شد که «سکوت بهترین وسیله برای زنده کردن نیروی اندیشه است» این باشد که هنگام سخن گفتن نیروهای فراوان فکری مصرف می شود، اگر این انرژیها ذخیره گردد نیروی عظیمی را تشکیل خواهد داد که بوسیله آن حقایق بزرگی را می توان درک نمود؛ بعلاوه سکوت، آرامبخش روح و تعدیل کننده احساسات است.
3- پرحرفی که نقطه مقابل سکوت است انسان را لاابالی بار می آورد، زیرا لغزشهای انسان را زیاد و حیا را کم می کند و با شکسته شدن سدّ حیا که نتیجه کثرت لغزشهاست اعمال خلاف را برای شخص ساده می نماید چنانکه امیرمؤمنان علی علیه السلام می فرماید:
«مَنْ کَثُرَ کَلامُهُ کَثُرَ خَطَأُهُ، وَمَنْ کَثُرَ خَطَأُهُ قَلَّ حَیاؤُهُ وَ مَنْ قَلَّ حَیاؤُهُ قَلَّ وَرَعُهُ، وَمَنْ قَلَّ وَرَعُهُ ماتَ قَلْبُهُ، وَمَنْ ماتَ قَلْبُهُ دَخَلَ النّارَ»(نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره 349)
آن کس که زیاد سخن می گوید زیاد اشتباه می کند، و آن کس که زیاد اشتباه کند حیای او کم می شود، و کسی که حیایش کم شد پارساییش نقصان می گیرد، و کسی که پارساییش نقصان گیرد قلبش می میرد، و کسی که قبلش بمیرد داخل آتش دوزخ می شود.
و شاید به همین ملاحظه است که «سکوت» یکی از عبادات مهم شمرده شده است:
«الْعِبادَهُ عَشَرَهُ اجْزاءٍ تِسْعَهٌ مِنْها فِی الصَّمْتِ»(فیض کاشانی، محجّه البیضاء 5/ 196)
عبادت ده جزء دارد که نُه جزء آن در سکوت است. 👇👇