چند روایت در مورد محاسبه نفس 1- پیامبر (ص) فرمود: انسان هرگز اهل ایمان نخواهد شد مگر اینکه در حسابرسی خویشتن سختگیر باشد حتی سختگیرتر از حساب شریک نسبتن به شریکش و مولی نسبت به غلامش. 2- عاقل ترین مردم کسی است که به محاسبه نفس خویش بپردازد. 3- پیامبر (ص) فرمودند: کسی که به محاسبه نفس خویشتن واقف می شود از گناهانش باخبر می گردد و از گناه توبه می کند و عیوب خود را اصلاح می کند. 4- امام علی (ع) فرمودند: کسی که به محاسبه خویشتن بپردازد سعادتمند می شود. 5- و باز فرمودند: میوه درخت محاسبه اصلاح نفس است. مردی از حضرت علی (ع) سئوال کرد: ای امیر مومنان انسان چگونه نفس خویش را محاسبه کند؟ امام فرمودند: هنگامی که صبح را به شام می رساند نفس خویش را مخاطب ساخته چنین گوید: ای نفس امروز بر تو گذشت و تا ابد باز نمی گردد و خداوند از تو درباره آن سئوال می کند که در چه راهی گذراندی؟ چه عملی در آن انجام دادی؟ آیا به یاد خدا بودی و حمد او را بجا آوردی؟ آیا حق برادر مومن را ادا کردی؟ آیا غم و اندوهی از دل او زدودی و در غیاب او زن و فرزندانش را حفظ کردی؟ آیا حق بازماندگانش را بعد از مرگ او ادا کردی؟ آیا جلو غیبت برادر مومن را گرفتی؟ آیا مسلمانی را یاری نمودی، راستی چه کار مثبتی امروز انجام دادی. (اخلاق در قرآن- آیه اله مکارم شیرازی)