تاریخ روابط ایران و انگلستان قسمت ( ۱۹ )
هنگامی که ناصرالدین شاه در سومین سفر خارجی خود در سال 1306ق. در انگلستان بود، تالبوت با کمک اعتمادالسلطنه برای گرفتن امتیاز خرید و فروش و صدور دخانیات ایران موافقت امین السلطان را جلب کرد. به اشاره شاه تنظیم طرح امتیاز آغاز شد. در جریان تنظیم و امضای امتیاز تالبوت چندین هزار لیره به نایب السلطنه ظلالسطان و اعتمادالسلطنه و میرزا یحییخان مشیرالدوله و شماری دیگر از درباریان داد و نیز پنج هزار لیره به امین السلطان و بیست هزار لیره رشوه به واسطه وی به شاه سپرد. در 1307ق. شاه با طرح امتیاز موافقت کرد و از تالبوت تقاضا شد برای پیگیری کار به تهران بیایید. تالبوت به تهران آمد و پس از گفتگو با درباریان قاجار در 1307ه.ق امتیاز خرید و فروش داخلی دخانیات ایران و صدور آن به خارج را از شاه دریافت کرد. کار کمپانی از همان آغاز در همه شهرهایی که کمپانی فعالیت خود را در آن شروع کرده بود با مخالفتهای جدی مردم به رهبری عالمان و روحانیان، روبرو شد. عالمان هر گونه حضور و دخالت اروپاییان را در امر معاش و تجارت و دادوستد مردم خلاف مصلحت عمومی دانستند و بازاریان نیز، افزون بر پیروی از عالمان، بر این نظر بودند که امتیاز دخانیات سلب آزادی و حق مسلم ایرانیان در تجارت و دادوستد محصولاتشان است. از این رو در همه شهرهای محل فعالیت مأموران کمپانی دخانیات به ویژه در شیراز که از مراکز عمده کشت توتون و تنباکو بود، یکی پس از دیگری امواج مخالفت مردم برخاست.
1-ولایتی، علی اکبر، تاریخ روابط خارجی ایران در دوران ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه، ص 359.
2- ولایتی، علی اکبر، ایران رد عصر قاجار تا استانه مشروطیت، ص 482- 483.