هدایت شده از بلد طیّب/منان رئیسی
تاکنون به دور باطل سیاستهای شهرسازی و مدیریت شهری ما که دائما منتج به افزایش اختلاف طبقاتی میان مناطق بالاشهر و پایین شهر شده است توجه کرده‌اید؟
۱. سالهاست که گسترش افقی شهرهایمان را با طرحهایی نظیر طرحهای جامع شهری کاملا محدود کرده‌ایم.
۲. عدم گسترش افقی شهرها و اصرار بر حفظ کمربند فعلی آنها سبب ایجاد محدودیت شدید در عرضه زمین در شهرها و به ویژه کلانشهرها شده است.
۳. محدودیت شدید در عرضه زمین، سبب دامن زدن به ماهیت سرمایه‌ای زمین شده است و در عمل، منتج به شکل‌گیری پدیده‌ای به نام رانت زمین در شهرها و به ویژه کلانشهرها شده است.
۴. در اثر رانت زمین و تشدید ماهیت سرمایه‌ایِ زمین، جریان سرمایه، طی تمام سالهای اخیر به مناطقی از کلانشهرها هدایت شده است که از رانت قوی‌تری برخوردار باشند یعنی مناطق برخوردار و به اصطلاح بالاشهر.
۵. افزایش رقابت برای سرمایه‌گذاری در مناطق بالاشهر، سبب بی‌توجهی جریان سرمایه به مناطق متوسط و پایین شهر شده است و در نتیجه، این مناطق به مرور زمان با معضلی به نام فرسودگی کالبدی و عملکردی مواجه شده‌اند؛ به نحوی که اکنون اغلب بافتهای فرسوده در همین نوع مناطق مشاهده می‌شود.
۶. حالا همان سیاستگذاری که با سیاستهای اشتباهش سبب بی‌توجهی جریان سرمایه به مناطق فرسوده و تشدید فرسودگی این بافتها شده است، برای جبران و درمان فرسودگی بافت، بستههای تشویقی بافتهای فرسوده را ابلاغ کرده است؛ به این‌معنا که اگر ساکن این بافتها باشید و مجوز پلاک شما مثلا ۴ طبقه باشد، می‌توانید به جای ۴ طبقه، ۵ یا مثلا ۶ طبقه بسازید تا تشویق شوید به نوسازی پلاکتان.
۷. اما این بستههای تشویقی به مرور زمان سبب می‌شود بر تراکم موجود در بافتهای فرسوده افزوده شود و این بافتها که همین الان هم از تراکم بیش از حد و کمبود سرانه‌ها و خدمات در رنج هستند، طی سالهای آتی با رنج بیشتری که نتیجه تراکم بیشتر است مواجه شوند. در نتیجه زودتر از آنچه فکر می‌کنیم بستههای تشویقی، حقیقت خود را که در واقع بستههای تنبیهی است نشان خواهند داد.
۸. افزایش بیش از پیش تراکم و ازدحام موجود در بافتهای فرسوده طی سالهای آتی سبب خواهد شد تا کیفیت زندگی در این بافتها از آنچه اکنون است نیز بیشتر افت کند.
۹. در نتیجه، طی سالهای آتی با بافتهایی مواجه خواهیم شد که به دلیل افت بیش از پیش کیفیت زندگی در آنها، جریان سرمایه بیش از آنچه اکنون از این بافتها فراری است فراری شود و به تبعش، شدت رقابت برای فرار سرمایه از این بافتها به سمت مناطق بالاشهر بیشتر شود.
۱۰. این سیکل معیوب که در میان مدت، به فرسودگی بیشتر بافت و افزایش اختلاف طبقاتی بین مناطق بالاشهر و پایین شهر منتج خواهد شد هیچ حد یقفی ندارد و دائما با فرسودگی مستمر مناطق پایین شهر تکرار خواهد شد مگر آنکه پیش‌فرض اشتباهی که رکن اولیه این سیکل معیوب بوده است را کنار بگذاریم؛ به این معنا که اولا با بازکردن کمربند کلانشهرها و افزایش قابل توجه عرضه زمین، زمینه تضعیف تدریجی رانت زمین در شهرها را ایجاد نماییم تا پس از کاهش تدریجی ماهیت سرمایه‌ایِ زمین، جریان سرمایه به شکل متوازن‌تر و منطقی‌تری بین مناطق مختلف شهر (اعم از بالاشهر و پایین شهر) توزیع شود و ثانیا با تنظیم‌گریِ بازار با استفاده از ابزارهای مالیاتی، اجازه ندهیم که زمین‌های عرضه شده، به عاملی برای سوداگری و رانت مجدد تبدیل شوند.
@baladetayyeb