آزادی و اسارت واقعی 💢 بزرگ‌ترین دشمن آدمی، نفس اوست. انسان‌ها در پیکار با این دشمن درونی، متفاوتند؛ بعضی پیروز و بعضی شکست می‌خورند. 😕 کسی که مغلوب و سرسپرده هوای نفس خود می‌شود، به دور خود حصاری از معصومیت کشیده و فقط خودش را قبول دارد و بس. ازاین‌رو انتقاد نمی‌پذیرد و بیش از آنکه به عیوب خود بپردازد، به بازگو کردن عیوب دیگران می‌پردازد. چنین کسی «خود واقعی» خود را به فراموشی سپرده است. چنین کسی نگاه خوش‌بینانه‌ای به خود و نگاه بدبینانه‌ای به غیر خود خواهد داشت. گناه خود را خطا می‌بیند و خطای دیگران را گناه تلقی می‌کند. ✍️ اما کسی که بر هوای نفس خود غالب شود، به آن به دید یک دشمن نگاه می‌کند و نه یک دوست؛ به خود بدبین است و به دیگران خوش‌بین؛ خطای دیگران را نادیده می‌گیرد و در ارزیابی آن اهل توجیه است، اما خطای خود را گناه بزرگ می‌پندارد. ازاین‌رو امام صادق علیه‌السلام، فرزندشان را این‌گونه وصیت فرموند: «مَنْ اِسْتَصْغَرَ زَلَّةَ غَيْرِهِ اِسْتَعْظَمَ زَلَّةَ نَفْسِهِ وَ مَنِ اِسْتَصْغَرَ زَلَّةَ نَفْسِهِ اِسْتَعْظَمَ زَلَّةَ غَيْرِهِ»؛ «کسی که لغزش‌های خویش را کوچک بشمارد، لغزش‌های دیگران را بزرگ خواهد شمرد و کسی که لغزش‌های خود را بزرگ بداند، لغزش‌های دیگران را کوچک می‌شمرد». چنین کسی چون از نفس که همان دشمن اوست، پیروی نمی‌کند، آزاد است. 📚 ابن سمعون، أمالی، ج۱، ص۴۷۱.