نقد تازه ترین اثر محمد علی موحد با حضور حاتم قادری و داریوش رحمانیان کتاب «در کشاکش دین و دولت» واپسین اثر دکتر محمدعلی موحد است که در آستانه نود و شش سالگی منتشر کرده است. این کتاب که حاصل پژوهش‌های موحد در باب رابطه میان دین و دولت در اسلام و ارتباط ایران و ایرانیان با این مقوله است، با گزارشی فشرده از دوران ۳۰ساله پس از رحلت پیغمبر اکرم(ص) در سال ۱۱هجری تا صلح امام حسن(ع) و معاویه در سال ۴۱هجری آغاز می‌شود و در پی آن، موحد چنان که خود گفته است می‌کوشد «با دقت در مضمون روایت‌های مورخان و تعمق در زیر و بم آنها، تصویری بالنسبه معقول و قابل اعتماد از آن دوران بدست دهد.» در ابتدای این مراسم دکتر حاتم قادری گفت: دکتر موحد سرمایه ملی و علمی است. در این کتاب، ایشان تصریح دارد که لزوماً دین‌، پایه‌گذار نظام سیاسی نیست. همچنین نوع نگاه نویسنده به شخصیت‌های صدر اسلام قابل توجه است و درباره فتح ایران، مؤلف نکاتی را طرح کرده است که باید به آنها تأمل داشت. وی ادامه داد: کتاب به دو مقوله دین و دولت به عنوان دو نهاد توجه دارد و لزوماً افراد دولتی را دینی نمی‌داند و برعکس نیز حاکم است که افراد دینی الزاماً دولتی نباشند. در این نشست، دکتر قادری بخش‌هایی از کتاب را برای مخاطبان قرائت کرد و توضیح داد: مجادلات خلافت در صدر اسلام به‌ویژه بعد از وفات پیامبر(ص) مورد توجه جدی مؤلف است که سعی کرده مناقشات آن زمان را بررسی کند. من با دکتر موحد موافقم و نوع رویکرد ایشان را می‌پذیرم که دین الزاماً منجر به نظام سیاسی نمی‌شود. لذا باید این نکته را تأکید کرد اگر نظام سیاسی برخاسته از دین باشد باید نحوه چرخش قدرت را تبیین کرد. چرخش قدرت در اسلام مملو از مجادلات بسیار بوده است. من معتقدم که چرخش قدرت باید آنقدر روشن باشد که نیاز به رمزگشایی نباشد، در غیر این صورت دچار ابهام می‌شویم؛ همانطور که ۱۴۰۰سال است که این ابهام وجود دارد .قادری تأکید کرد: کل اندیشه این کتاب براساس نواندیشی دینی است و از روال معمول فاصله گرفته است. دکتر داریوش رحمانیان نیز در این نشست به عنوان منتقد، سخنانی ایراد کرد و گفت: دکتر موحد این کتاب را در این زمان پدید نیاورد و یادداشت‌های ۴۰ سال پیش است که اکنون تأیید شده و منتشر کرده است. بنابراین باید گفت دغدغه چهل سال پیش ایشان و حدود پیدایش جمهوری اسلامی ایران چه بودکه این اثر نوشته شده است. البته در این چهل سال اتفاقات بسیاری افتاده است. می‌توان گفت که نیت ایشان بحث۱۴۰۰ سال پیش نیست و مسأله ایشان، اکنون و سرنوشت مسلمانان است و اینکه راه برون رفت از این وضعیت هست یا خیر؟ اساساً چهل سال پیش دکتر موحد به این اندیشیده است که چرا مسلمانان به این وضعیت رسیده‌اند و خوارج نو و سلفی‌گری و داعشی پدید آمده‌اند. وی توضیح داد: بخش پایانی کتاب، نیت و دلیل دکتر موحد را برای نگارش کتاب به خوبی نشان می‌دهد. همچنین در بخش‌های مختلف کتاب، تیزبینی و ژرف‌اندیشی مؤلف مشهود است درباره اعراب و ایرانیان و سقوط ساسانیان را به خوبی بحث کرده‌ است. دکتر موحد در این نشست پس از شنیدن گفته‌های منتقدان و برخی از حضار که سؤالاتی پرسیدند، به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: من از خودم ناامید شدم که نکته‌ای که من در پی آن بودم را دکتر قادری و دکتر رحمانیان که هر دو در تاریخ صاحبنظر هستند، خیلی متوجه نشدند؛ حتما بیان من الکن بوده که نتوانسته‌ام منظورم را برسانم. من به‌هیچ عنوان از منظر نواندیشی صحبت نکرده‌ام و سعی کرده‌ام از دیدگاه یک مورخ موضوع را بررسی کنم. مورخ باید روی اسناد صحبت کند. اسناد و روایاتی که آورده‌ام از معتبرترین اسناد هستند. ما درباره مطالبی صحبت می‌کنیم که طی ۱۴۰۰ سال کتابت شده‌اند. رشته من حقوق است. وقتی که با اسناد رو به رو می‌شویم معیارها و روایت‌های مختلف را بررسی می‌کنیم و از فحوای کلی آنها به این نتیجه می‌رسیم که در آن دوران چه جوی حاکم بوده است. به نقل از ایران آنلاین #سال_رونق_تولید __ #دانایی_مقدمه_توانایی! وارد شوید! 👇 @daneshvadanestan‌