فصل ششم در فرق میان کون و استحاله(کتاب فن سماع طبیعی شیخ الرئیس ابن سینا) اشتباهاتی که در امر کون و فساد و استحاله کرده اند بسبب آنست که کون و استحاله را از یکدیگر تشخیص نداده اند، پس گوئیم بمشاهده می بینیم که آب، سنگ و سنگ، آب می شود، و هوا برف و برف آب می شود، و این احوال دور می زند، و میبینیم ظرفی که سرد می شود عرق می کند در حالی که نه آبی در او بوده و نه آبی در او نفوذ کرده است، پس دانسته می شود که هوا آب شده است، و نیز می بینیم آب بگرم شدن هوا می شود، و هوا و روغن آتش می شود، و چون می دانیم که کمون و بروز نیست، پس ناچار تغییر حال است، و این تغییر حال تنها در اجسام بسیط نیست، در مرکبات هم هست چون گندم مبدل بخون و خون مستحیل بگوشت و استخوان و غیره می شود. 🔹👈در این تغییرات هر وقت صورت نوعیه جسم باقی است مثل آب که گرم و سرد شده اما باز آب است می گویند استحاله یافته است 🔹👈و هر وقت صورت نوعیه اش عوض شود مثلاً آب هوا شود یا خاک آتش شود می گویند کون و فساد واقع شده است یعنی صورتیکه بود و بر طرف شد می گویند فاسد شده است و صورتیکه نبود و موجود شد می گویند کائن شده است. اما هیچ چیز از عدم کائن نمیشود چون هر چیز صورتی و ماده دارد، 🔹👈 وهر وقت کون و فساد واقع می شود، صورتی از ماده سلب شده، و صورت دیگری بجای آن آمده است، پس هر چیزی که کون و فساد بپذیرد ازلی نیست، خواه کلش کون و فساد بپذیرد، خواه جزئش زیرا که جزء هم با کل از یک نوع است. 🔹👈 استحاله حرکت در کیفیت است و حرکت محرک می خواهد، پس هر وقت استحاله واقع می شود محرکی هست و متحرکی، بعبارت دیگر مؤثری هست و متأثری، و در این مقام محرک را می گویند فعل کرده، و متحرک را می گویند منفعل شده است، پس استحاله فعل و انفعال است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🆔 دارالحکیم http://eitaa.com/daralhakim