اما ارسطو که می گوید : قوه ممتزجها ثابت است منظورش اینست که طبیعت آنها یعنی صورت و کمال اول که مبدأ کمالات دوم یعنی کیفیات است ثابت است و زایل نمی شود، ولی مفسران گمان کرده اند مقصودش قوه مقابل فعل است یعنی ممتزجها در حال قوه و استعدادند و فعلیت ندارند، و لیکن این اشتباه است و از آنجا روی داده که صورت یعنی طبیعت و فعلیت را از کیفیات و عوارض تمیز نداده اند، و حق این است که هر عنصری یک صورت جوهری دارد، و دنبال آن صورت کمالاتی است از کم و کیف و مکان، و از جهت آن صورت و از جهت ماده تخصص می یابد بسردی و گرمی و خشکی و تری و مقدار و حرکت ببالا و زیر و سکون در مکان طبیعی، و این سردی و گرمی و خشکی و تری و زیر و بالا رفتن صورت عناصر نیست، بلکه کیفیاتی است که از صورت حاصل می شود، و صورت مبدأ آنهاست و ما می گوئیم در امتزاج صورت عنصر که حقیقت و نوعیت اوست بالفعل محفوظ است، فقط كيفياتش بواسطة امتزاج کاسته شده است نه اینکه بکلی برطرف شده باشد. پس در امتزاج عناصر فاسد نمی شوند و لیکن بصفتی هم که در حال خلوص داشتند نمی مانند. اجزاء جسم هر چه کوچکتر باشند امتزاج بهتر و آسانتر می شود، و اجزاء بزرگ به دشواری با هم ممزوج میشوند، اگر اجزاء یک جسم بزرگ و دیگری کوچک باشد جسم بزرگ کوچک را فاسد میکند، و نمی گذارد امتزاج واقع شود، ولی گاهی هم کوچک در بزرگ تأثیر می کند، چنانکه کیمیاگران در عملیات خود مدعی هستند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🆔 دارالحکیم http://eitaa.com/daralhakim