🌹 بسم الله الرحمن الرحیم 🌹 💢 نقش روش در طبقه بندی علوم سوالی دیگر که در این فضا قابل طرح می باشد این است که اگر علم را به اصطلاح اخیر مد نظر قرار دهیم (مجموعه ای از مسائل دارای محور واحد) مرز میان علوم را چه چیزی تعیین می کند، و ملاک تفکیک علوم از یکدیگر چیست؟ آیا روش (متدولوژی methodology) علوم نقشی در تقسیم بندی علوم خواهند داشت، و جزء مقوّم علم خواهند بود یا خیر؟ اگر مجموعه ای از مسائل موضوع-محور را بتوان با دو روش اثبات کرد آیا با دو علم سرو کار خواهیم داشت یا با یک علم؟ آیا اگر مسأله ای را با دو روش اثبات کردیم، از دو مسأله در دو علم سخن گفته ایم یا با صرف نظر از روش اثبات فقط ماهیت مسأله را نگاه کرده و آن را مسأله یک علم می دانیم که با دو روش قابل حل است؟ در اینجا نیز با دو اصطلاح درباره «علم» روبرو هستیم که 1⃣🔹 یکی از آنها روش را بخشی از ماهیت علم تلقی می کند 2⃣🔹 و دیگری جایگاهی برای آن در تعریف علم نمی بیند. به عنوان مثال برخی از مسائل اخلاقی را میتوان با دو متد عقلی و نقلی اثبات کرد. مثلا این مسأله که آیا راست گفتن در همه جا لازم است یا می شود گاهی دروغ گفت؟ را گاه با برهان عقلی و روش تعقلی اثبات می کنیم (اگر برهان در این موارد جاری باشد) و گاه برای اثباتش به آیات و روایات استناد می کنیم. بر اساس یک اصطلاح که متد حل مسائل را در تقسیم بندی علوم دخیل می داند، اگر یک مسئله اخلاقی را با روش عقلی اثبات کردیم، جزء یک علم محسوب می شود، و اگر همان مسأله را با روش نقلی اثبات کردیم، جزء علمی دیگر به حساب می آید. بنابراین با وجود آن که مسائل یکی هستند ولی به دلیل تفاوت روشها می توان گفت 🔹👈 یک اخلاق عقلانی و فلسفی داریم، 🔹👈 و یک اخلاق دینی و وحیانی، ولی مطابق با اصطلاح دیگر که تفاوت در روش را موجب تمایز میان دو علم نمی شمارد، در هر صورت با مسائل یک علم مواجه ایم. یکی از نتایج توجه به چنین اختلاف اصطلاحی این است که اگر تعدد روش را موجب تعدد علوم بدانیم در آن صورت می توان برخی از علوم را به دینی و غیردینی تقسیم کرد؛ به این معنا که اگر مسائل مربوط بر اساس منابع دینی و وحیانی و روش نقلی اثبات شوند، با علمی دینی سرو کار داریم، و اگر همان مسائل براساس منابع غیر دینی و روشهایی مانند ،عقلانی، تجربی، و ... اثبات شوند، علمی غیردینی به وجود می آید. اما اگر روش را خارج از علم بدانیم؛ به این معنا که علم در هر صورت یکی است، چه مسائلش با این متد اثبات شود و چه با آن متد در این صورت، علم دینی و غیر دینی نخواهیم داشت. 📕 رابطه علم و دین، آیت الله مصباح یزدی، رضوان الله علیه ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🆔 دارالحکیم https://eitaa.com/daralhakim