دعا و استجابت
“دعا”، خواندن کسی [خدا، اهل عصمت علیهم السلام یا هر کس دیگری]، و خواستن از اوست. اگر به کسی بگویید: «یک لیوان آب به من بده»، او را خواندهاید و از او خواستهاید. منتهی هر کسی، علم، معرفت، شعور، اخلاق، فرهنگ و ادب خود را دارد؛ لذا دعا نیز مراتب و درجاتی دارد.
“اخلاص و ادب”، دو شرط اساسی در گفتگوی با هر دوستی میباشد و هر چه مقام مخاطب والاتر باشد، “اخلاص و ادب” بیشتری لازم است، به ویژه اگر مخاطب دعا (خوانده شده)، خداوند سبحان و اهل عصمت علیهم السلام باشند؛ و البته “ادب” متناسب با معرفت (شناخت) و نیز اخلاق و فرهنگ هر کسی میباشد. یکی مانند امیرالمؤمنین علیه السلام، هنگام نماز و دعا از حال میرود، دیگری نمازش را سبک میشمرد و هنگام اقامه نماز نیز به یاد هر چیزی هست، به غیر از خدایی که در محضرش ایستاده و با او سخن میگوید!
اخلاص بدون ادب – شرط اصلی “استجابت”، همان “اخلاص” است. آن عربی که معرفت، فرهنگ، اخلاق و ادب ندارد و چه بسا “مستضعف فکری” نیز میباشد، هنگام گرفتاری، با اخلاص و باور تمام وارد حرم حضرت ابوالفضل علیه السلام میشود، و چه بسا با تندی نیز حاجتش را بیان میدارد. اما او با حضرت عباس علیه السلام، زندگی میکند. حضرت عباس علیه السلام، برای او پدر، برادر، وکیل، طبیب، تکیهگاه و باب الحوایج است.
ادب بدون اخلاص – دیگری، با علم، معرفت، فرهنگ و اخلاص است. با وضو و مؤدب وارد حرم میشود، دو رکعت نماز زیارت و سپس زیارتنامه میخواند و …، اما او فقط یک سری برنامه را انجام میدهد و اصلاً توجهی به مخاطب و اخلاصی در زیارت یا عرض حاجت ندارد. البته چون خداوند متعال جواد، کریم، منّان و معطی میباشد و آن بزرگواران نیز همه متخلق به اخلاق الله هستند، به او نیز چیزهایی میدهند. بالاخره قصد زیارت نموده، راهی را طی نموده، زحمتی را برای این زیارت متقبل شده …، پس اجر دارد و آنان به کسی بدهکار نمیمانند.
اخلاص و ادب با هم – خوشا به حال کسی که هنگام دعا، توسل، زیارت از راه دور یا نزدیک، هم اخلاص دارد و هم ادب – هم معرفت (شناخت) دارد و هم صداقت دارد و دعا و زیارتی از روی معرفت و صدق مینماید. خوشا به حال کسی که هم شعور و فرهنگ دارد و هم اخلاق حسنه و ادب حضور.
او وقتی عبادت میکند، فرشتگان دورش جمع میشوند – قلبش بیت الله میشود – انبیا، اوصیا و اولیای الهی، به خانه قلبش وارد میشوند [به همین دلیل حالش دگرگون میگردد]، ملائک دعایش را به دعای خود ضمیمه کرده و تا عرش بالا میبرند – خداوند میفرماید: «این بندۀ مخلص و با معرفت من است که مرا میخواند و از من میخواهد – اهل عصمت و اولیاء الله میگویند: این بنده مخلص و با معرفت خداوند متعال و از دوستان، پیروان [شیعیان] ماست که بر ما وارد شده، ما را میخواند، نزد خدا به ما متوسل شده و میهمان گرامی ماست.
«الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ» (الرّعد، 29)
– آنها که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، [خوشا به حالشان که] پاکیزهترین (زندگی) نصیبشان است؛ و بهترین سرانجامها.