⬅️اشاره:
انتشار فایل صوتی گفتگوی محمد جواد ظریف که مربوط به گذشته و اکنون سیاست خارجی دولت اعتدال بود در آستانه‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری دریچه‌ای به اصلی‌ترین مباحث سیاسی کشور گشود. مباحثی که پشت تعارفات و مصلحت‌سنجی‌ها پوشانده شده بودند تا در وقت مناسب به عرصه بیایند و خرج اتفاق‌های آینده شوند. ظریف در حالی این سخنان را ایراد کرده که پس از هشت سال وزارت نمادین‌ترین چهره یکی از دو جریان اصلی سیاسی کشور محسوب می‌شود و قرار بود در انتخابات ریاست‌جمهوری هم این جریان را نمایندگی کند. محتوا و موقعیت سخنان او نیز وضعیت کاملاً نمادینی دارد و عصاره و خلاصه ایده سیاسی جریان نیرومندی در سیاست کشور را دوباره در معرض دید می‌آورد. جریانی که تبار آن فراتر از دولت حاضر است. عکس العمل به یاد ماندنی رهبر انقلاب به این سخنان نیز نشان حساسیت این اتفاق است. همه این شرایط گواهی می‌دهد با اتفاقی تاریخی فراتر از مسائل روزمره سیاسی مواجهیم و نباید از کنار آن به سادگی بگذریم. اما در عین حال رسیدن به تحلیلی اساسی درباره این اتفاق مشکل می‌نماید.
دوگانه‌ی دیپلماسی در برابر میدان به درستی به عنوان کانون اظهارات ظریف شناسایی شد و بیشترین نقد را به خود معطوف کرد. مسائلی که درباره مذاکرات و مسائل منطقه طرح شد را باید فرع بر این موضع دانست. دفاع از اصالت میدان در برابر میز مذاکره، خصوصاً هنگامی که نام سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به عنوان نماد میدان طرح و نقد شد، سرفصل انتقادها از ظریف درباره این فایل صوتی بود. می‌توانیم میدان و دیپلماسی را مکمل یکدیگر بدانیم ولی موضوعی که کمتر بحث شده این است که این دوگانه چگونه بوجود آمده و مقام نخست دیپلماسی کشور را نهایتاً به اتخاذ چنین مواضعی کشانده است. صورت‌بندی این دوگانه -و دوگانه‌های مشابهش- از سرچشمه کدام طرح سیاسی آب می‌خورد؟ ای بسا انتقاداتی با ناتوانی از بیان مسأله اصلی عملاً همراه و همکار جهات اصلی این اظهارات باشند. آیا باید ریشه این صورت‌بندی از مسائل کشور را در تحلیل شخصی وزیر بجوئیم یا در اصل ایده دولت اعتدال؟ چنین رویکردی با سیاست ایران چه کرده و چه برنامه‌ای برای آینده آن دارد؟
از سوی دیگر خود شیوه‌ی تحلیل وزیر باید مورد توجه قرار گیرد. تحلیل‌هایی که او درباره رابطه ایران با غرب، با روسیه و حرکت جمهوری اسلامی در منطقه بدست می‌دهد تا چه اندازه استوار است؟ به جای آنکه بخواهیم از موضعی پیشینی از سیاست‌های جمهوری اسلامی در برابر رویکرد ظریف دفاع کنیم باید ببینیم خود ظریف در گفته‌هایش و نیز در ندامت‌نامه‌های پس از آن تا چه حد به عنوان یک شخصیت سیاسی ظاهر شد. نمی‌توان مشکل اصلی این اظهارات را افشای اسرار دانست و بدنبال مقصر این افشا گشت، بلکه باید به آن شیوه سیاسی رایج تأمل کنیم که موجب شده مسائل اساسی کشور به مواضع شخصی و غیر عمومی و پشت پرده واگذار شوند تا آنجا که به محض آشکار شدن موجب خجلت آن مسئول درجه اول در برابر حتی حامیانش شود. آیا این گفتگو می‌تواند برآوردی از وضعیت رجال و روندهای سیاسی کشور بدست دهد؟
🔸علم و سیاست فارسی🔸
@elmosiasatfarsi