.
۲۲ شهريور ۱۴۰۱ - ۱۴:۱۹
«جام‌جم» در گفت‌وگو با سید مهدی حسینی، شاعر و منتقد، بازتاب راهپیمایی اربعین را در شعر امروز بررسی می‌کند
شعر #اربعین، تابلویی از حماسه «امت واحده»
سید مهدی حسینی رکن‌آبادی، شاعر و منتقد ادبی متولد ۱۳۴۸ در قم است و تحصیلات خود را در رشته ادبیات پیگیری کرده است.
او شاعری را از سال ۶۴ با نوحه‌سرایی در جبهه‌‌های جنگ شروع کرد و سال‌هاست بیشترین وجهه همت خود را صرف برگزاری نشست‌ها و انجمن‌های نقد شعر و ستایشگری کرده است.
او از سال ۶۹ جلسات نقد خود را آغاز کرده است که تا امروز ادامه دارد. از مهم‌ترین این جلسات می‌توان به انجمن «مشکات» در قم اشاره کرد.
تألیفات وی در سه بخش بازنویسی خاطرات دفاع‌مقدس، کتب آموزشی برای معلمین ادبیات و کتب مربوط به حوزه ادبیات و هنر ولایی تقسیم‌بندی می‌شود و از آثار و تألیفات او می‌توان به «آینه بی‌غبار»، «عقیق شکسته»، «آیین شورآفرینی» و «فرهنگ اصطلاحات و کنایات مداحی» اشاره کرد.
او در گفت‌وگوی پیش‌رو، درباره تاثیرات آیین اجتماعی - دینی راهپیمایی اربعین پرداخته است.
تحول در حوزه فرهنگ عاشورایی مخصوصا شور غیرقابل وصف ایام اربعین در سال‌های اخیر که بستر گسترده‌ای برای فرهنگ‌سازی حسینی به وجود آورده، چه تاثیراتی در ادبیات آئینی برجای گذاشته است؟
شعر ولایی مثل دیگر گونه‌های ادبی، برحسب رویدادهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... دائم در مسیر تغییر و تحول در عرصه محتوا و مضمون، درونمایه و حتی ساخت و فرم بوده است. با هر رویدادی، موضوعی تازه در شعر متجلی می‌شود و درونمایه‌های نو رقم می‌خورد و موتیوهای گسترده و مضامین سطحی یا عمیق، ذهن مخاطبان عام و خاص شعر را به خود مشغول می‌دارد چنآن‌که مرور این 40 سال فعالیت شعری شاعران انقلاب، از تغییرات و تحولات متوالی و ممتد شعر حکایت می‌کند.
در دهه 60، به دلیل این‌که دفاع‌مقدس اتفاق افتاد، مضامین بدیع و ارزشمندی در حوزه ادبیات، تحت‌تاثیر این رویداد، ظهور و بروز یافت. پس از آن نیز موضوعات دیگری مانند انتظار زیارت کربلای معلی، سپس موضوع دفاع از حرم و اکنون موضوع پیاده‌روی اربعین، از نمونه موضوعات ورودیافته به عرصه شعر ولایی است. امروز شاهدیم که موضوع پیاده‌روی در ادبیات ولایی، تبدیل به یک موتیف شده است و مضامین متعدد و متفاوت دراین‌باره چه سطحی و چه عمیق، طی این یک این دهه آفریده شده است.
و به نظر شما این آیین که وجه اجتماعی گسترده‌ای هم دارد، بر جهان‌بینی و اندیشه و قلم شاعران آئینی چه تاثیرات قابل ذکری داشته است؟
مرور شعر شاعرانی که این سفر را با پای پیاده تجربه کرده‌اند، نشان می‌دهد که این حرکت معنوی تا چه میزان بر دنیای فکری و جهان‌بینی آنان تاثیر گذاشته است. در شعر ایشان می‌توان سه موضوع مهم را رصد کرد:
الف) حرکت به سمت امام، با محوریت مضامینی چون: رسیدن به قله رفیع «مع‌الحسین»، پیوستگی روحی زائران و تجلی «امت‌واحده»، تلاش برای اعتصام به حبل‌ا... و پناه‌بردن به امام، درک جذب و عنایت امام و ابراز عشق، معرفت و مودت نسبت به امام.
از نگاه شاعران، این سفر عرشی است و بی‌اذن و عنایت و جذبه اهل‌بیت علیهم‌صلوات‌ا...اجمعین، نمی‌توان در این مسیر گام گذاشت. نمونه‌هایی از شعر شاعران را در این موضوع ذکر می‌کنم:
زهرا صدامان کرده تا یک‌یک بیاییم/ روی سر ما هم خودش قرآن گرفته
(داوود رحیمی)
تغییر کرده سمت تو قانون جاذبه/ عشقت چه کرده است مگر با اراده‌ها؟
(علی پورزمان)
اگر یک آن بگیرد گوشه چشم علمدارش/ علم بر دوش آرد لوطیان چاله‌میدان را
(علی احدی)
اذعان به اثر معنوی سفر و تغییر و تحولات روحی زائر از دیگر موتیف‌های مهم در شعر اربعین است. بد نیست چند نمونه را مرور کنیم:
بجوشد از دل سنگش هزاران چشمه زمزم/ نگاه‌تان که به هر سنگ روسیاه بیفتد