«کدام روش توزیع بنزین عادلانه است؟» این روزها این مثال را زیاد میشنویم «کسی که چندتا ماشین داره، چند برابر یارانه بنزین میگیره ولی کسی که ماشین نداره ، اصلا یارانه بنزین نمیگیره» بعد با همین مثال نتیجه میگیرند که عدالت برقرار نشده و باید بنزین به کد ملی داده شود تا کسی که ماشین ندارد هم یارانه بنزین بگیرد اولا که این مثال غلط است و کسی که چندتا ماشین دارد لزوما مصرف بنزین بیشتری ندارد و حتی میتوان فقط به یک خودروی او سهمیه بنزین داد و مشکل را حل کرد، نیازی هم به این طرح نیست اما میخواهیم با یک مثال جدید ، ناعادلانه بودن این طرح را نشان دهیم ۲ نفر را فرض کنید که هر دو یک خودروی پراید دارند نفر اول محل کارش از محل زندگی‌اش دور است و با توجه به کمبود امکانات حمل و نقل عمومی، مجبور است هر روز با خودروی شخصی خود به محل کارش برود، خب طبیعتا مجبور است بنزین آزاد مصرف کند و سهمیه یارانه‌ای کفاف نیازش را نمیدهد اما نفر دوم محل کارش نزدیک محل زندگی اش است و پیاده به محل کارش میرود. طبیعتا نیازی به بنزین ندارد و سهمیه اش ذخیره میشود. در شرایط فعلی که بنزین به خودرو داده میشود، نفر اول میتواند با پرداخت هزینه بنزین متناسب با درآمدش ، نیازش به حمل و نقل را برطرف کند و با آرامش به محل کارش برود، نفر دوم هم هیچ وقت به این فکر نمیکند که همسایه من دارد یارانه بنزین بیشتری میگیرد، بلکه برعکس خوشحال است که پیاده سر کار میرود و هزینه بنزین نمیدهد. اما یک عده بدون درنظر گرفتن شرایط زندگی این دو نفر، به نفر اول میگویند فرد پرمصرف که چون بنزین ارزان بوده مصرف زیادی داشته و یارانه بیشتری گرفته و به نفر دوم میگویند خوش مصرف و چون صرفه جویی کرده، سهم کمتری از یارانه بنزین گرفته است پس باید بازار مبادله بنزین راه اندازی کنیم ، تا پر‌مصرف‌ها از خوش مصرف‌ها بنزین بخرند. حالا فرض کنید بنزین به کدملی اختصاص یابد نفر اول بعد از اتمام سهمیه یارانه‌ای ، مجبور است از بازار مبادله بنزین به نرخ آزاد بنزین بخرد، چون راه دیگری برای رفتن به محل کار ندارد نفر دوم هم چون نیازی به بنزین نداشته، مازاد بنزینش را در بازار مبادله به بالاترین نرخ به فروش میگذارد، مثلا ۱۰ هزار تومان یا ۵۰ هزارتومان حالا نفر اول باید هر ماه چند صد هزار تومان هزینه بیشتری برای رفت و آمد به محل کارش بپردازد فقط به خاطر اینکه خانه اش از محل کارش دور بوده نفر دوم هم ماهیانه چند صد هزارتومان از طریق فروش بنزین در بازار مبادله درآمد داشته باشد ، فقط به این خاطر که محل کارش به خانه اش نزدیک بوده حالا با توجه به این مثال ، کدام روش عادلانه تر است؟! به همین راحتی با تغییر سوژه ها در مثال میتوان نتیجه گیری متفاوتی داشت عدالت به معنی توزیع مساوی و برابر نیست عدالت یعنی منابع باید به گونه‌ای توزیع شوند که با توجه شرایط متفاوتی که افراد دارند بتوانند نیازهایشان را برطرف کنند بنزین یک نوع سوخت برای مصرف در خودرو هاست، خودرو هم برای حمل و نقل است، مردم هم به حمل و نقل نیاز دارند کسی که خودرو ندارد، یا باید از طریق گسترش حمل و نقل عمومی ارزان نیازش را برطرف کنیم، یا با تولید خودروهای اقتصادی و افزایش قدرت خرید مردم شرایطی را فراهم کنیم که بتواند صاحب خودرو شود. نه اینکه چون خودرو ندارد، حداقل بنزین داشته باشد! 🖋 حسن عباسی 📎 @hassanabbasi1374