استنطاق
در کتاب پرسش ها و پاسخهای دانشجویی، مؤلف روایت «اقوام متعمقون» را تفسیر به رأی کرده است. مؤلف با هدف
در کتاب پرسش ها و پاسخهای دانشجویی، مؤلف روایت «اقوام متعمقون» را تفسیر به رأی کرده است. مؤلف با هدف بیان اینکه آخرالزمان فقط فساد و تباهی نیست استدلال ناقصی را مطرح کرده است و مدعی شده بنابه حدیث امام سجاد ع مردم آخرالزمان از عقل و هوش بیشتری برخوردارند! (مهدویت، ص18). امام سجاد علیه السلام فرموده اند: « ان الله عزّ و جلّ علم انه يكون فى آخر الزمان اقوامٌ متعمِّقون فأنزل الله عزّ وجلّ:(قل هو الله احد الله الصمد) و الآيات من سورة الحديد الى قوله:(و هو عليم بذات الصدور) فمن رام وراء هنالك هلك»(كليني،1363،ج1 ص91). اولاً مؤلف قضاوت خود را در داخل گیومه آورده گویا این کلمات جزو متن روایت هستند! ثانیاً قضاوت مؤلف محل تردید است چون بر سر اینکه متعمقون در این روایت مدم است یا ذم؟، اختلاف نظر وجود دارد. ثالثاً بر فرض مثبت بودن تعمق، نمی توان نتیجه گرفت که کلمات روایت دلالت بر این باشد که مردم آخرالزمان از عقل و هوش بیشتری برخوردارند! چون روایت وصف همه مردم نیست بلکه به وجود اقوامی در مردم اشاره دارد و متعمقون وصف همه مردم آخرالزمان نیست. به عبارت دیگر در حدیث آمده که «فى آخر الزمان اقوامٌ متعمِّقون» نه اقوام آخرالزمان متعمقون. آیات قرآن هم سابقین را بیشتر در اولین می داند و نه در آخرین: ثله مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ قَلِیلٌ مِنَ الْآخِرِینَ. تفاسیر به بیان مصداقی این مفاهیم و تبیین اولین و آخرین با معیار زمانی پرداخته اند که لازمة این اقوال تقلیل سابقون در گذر زمان بوده است(مجله آموزه های قرآنی، 16، ص135). اصولاً برتری عقل و هوش مردم در دوران انفجار اطلاعات و فضای مجازی مورد تردید پژوهشگران قرار گرفته و آنها مدعی شده اند بار زیاد اطلاعات موجود کاهش قدرت تحلیل انسان ها شده است. به عنوان مثال نیکلاس کار با عنوان کم عمق ها (Shallows) کتابی نوشته که در ایران آن را بیشتر با عنوان فرعی‌اش می‌شناسیم: اینترنت با مغز ما چه می کند؟ در این کتاب استفاده‌کنندگان اینترنت به کم‌عمق بودن و نگرش سطحی متهم شده‌اند. کتاب پرسش ها و پاسخهای دانشجویی، که توسط نشر معارف به عنوان یکی از مهم ترین ناشران کشور منتشر شده، از جمله آثار مؤثر و مرجع برای دانشجویان کشور است و بر اساس مشهورات و به صورت غیرعلمی نباید اعتماد و تشنگی دانشجویان و جوانان را به صورت تفسیر به رأی و گمانه زنی پاسخ دهد. @estentagh