🔸گزیده‌ای از تفسیر «المیزان» ذیل آیهٔ شریفهٔ {(وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الْأَلْبابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ)} اين جمله به حكمت تشريع قصاص اشاره می‌كند و هم توهمى را كه ممكن است از تشريع عفو و ديه به ذهن برسد، دفع می‌نمايد و نيز مزيت و مصلحتى را كه در عفو است، يعنى نشر رحمت و انگيزه رأفت را بيان نموده، مى‌فرمايد: عفو به مصلحت مردم نزديكتر است تا انتقام. و حاصل معناى اين جمله اين است كه عفو هر چند تخفيفى و رحمتى است نسبت به قاتل، (و رحمت خود يكى از فضائل انسانى است)، و لكن مصلحت عموم تنها با قصاص تأمين می‌شود، قصاص است كه حيات را ضمانت می‌كند نه عفو كردن و ديه گرفتن و نه هيچ چيز ديگر، و اين حكم هر انسان داراى عقل است، و اينكه فرمود:{(لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ)}، معنايش اين است كه بلكه شما از قتل بپرهيزيد و اين جمله به منزله تعليل است براى تشريع قصاص.(۱) [در پاسخ به اعتراضات و اشکالات] ...و اما اين كه گفتند: رأفت و رحمت بر انسانيت اقتضاء مى‌كند قاتل اعدام نشود، در پاسخ مى‌گوئيم بله و لكن هر رأفت و رحمتى پسنديده و صلاح نيست و هر ترحمى فضيلت شمرده نمى‌شود، چون بكار بردن رأفت و رحمت، در مورد جانى قسى‌القلب، (كه كشتن مردم برايش چون آب خوردن است)، و نيز ترحم بر نافرمانبر متخلف و قانون‌شكن كه بر جان و مال و عرض مردم تجاوز می‌كند، ستمكارى بر افراد صالح است و اگر بخواهيم بطور مطلق و بدون هيچ ملاحظه و قيد و شرطى، رحمت را بكار ببنديم، اختلال نظام لازم مى‌آيد و انسانيت در پرتگاه هلاكت قرار گرفته، فضائل انسانى تباه مى‌شود، همچنان كه آن شاعر فارسى زبان گفته: (ترحم بر پلنگ تيز دندان) (ستمكارى بود بر گوسفندان). و اما اينكه داستان فضيلت رحمت و زشتى قساوت و حب انتقام را خاطر نشان كردند، جوابش همان جواب سابق است، آرى انتقام گرفتن براى مظلوم از ظالم، يارى كردن حق و عدالت است كه نه مذموم است و نه زشت، چون منشأ آن محبت عدالت است كه از فضائل است، نه رذائل، علاوه بر اينكه گفتيم: تشريع قصاص به قتل تنها بخاطر انتقام نيست، بلكه ملاك در آن تربيت عمومى و سد باب فساد است.(۲) [مرحوم علامه ذیل آیات شریفهٔ ۱۷۸ و ۱۷۹ سورهٔ مبارکهٔ بقره، بحث بسیار زیبایی دارند و به بحث «قصاص» و «عفو» و آثار و جایگاه آن دو پرداخته و به اعتراضات و اشکالات مطرح شده در رابطه با حکم قصاص، پاسخ‌هایی بسیار زیبا، جامع و کامل داده‌اند.] [این متن، گزیده‌ای از بحث بود؛ لذا عزیزان حتماً در فرصت مناسب خودشان بحث را به صورت کامل مطالعه نمایند که بسیار مفید و قابل استفاده است.] ۱- تفسیر المیزان، ج۱، ص۶۵۸ ۲- همان، ص۶۶۵ 🆔 @ezdevaje_elahi