. اداء حق از نظر دین در دو مرتبۀ عمومی و خاص مطرح می‌شود. در مورد جایگاه اداء‌ حق نسبت به عموم گفته شد بالاترین عبادتی است که خداوند به‌واسطۀ آن پرستیده شده اداء حق مؤمن است. اکنون باید به این مسئله بپردازیم که اداء حقوق امام زمان از نظر خاص در اسلام چه جایگاهی دارد؟ عالم آخرت ابد الابد است عالم آخرت ابد الابد است و برای آن حدی متصور نیست. در دنیا اگر حالت انتظار وجود دارد به این دلیل است که انسان به کمال خودش نرسیده است. اما در آخرت انسان به کمال خودش می‌رسد، حالت انتظار وجود ندارد و تا بی‌نهایت ادامه‌دار خواهد بود. علت خلقت ما یک وجود بی‌نهایت است. در سورۀ غافر آیۀ ۳۹ آمده: زندگى دنيا متاع زودگذر است و فقط آخرت سراى استقرار است. چرا دشمنی دنیا را یقین نمی‌کنیم؟ من بارها با خودم اندیشیده‌ام که چرا وقتی از پوچی دنیا حرف می‌زنم بسیاری این مطلب را یقین نمی‌کنند. خدا گفته که دنیا بی‌ارزش است. شما هم که خدا را می‌پرستید پس چرا دشمنی دنیا را یقین نمی‌کنید؟ به این نتیجه رسیدم: دنیا برای کسی بی‌ارزش است که سالک إلی الله باشد. دنیا برای انسانی که اهل سلوک نباشد مطلوب است. خداوند در سورۀ عنکبوت آیۀ ۶۴ می‌فرماید: زندگى دنيا چیزی جز سرگرمى و بازيچه نيست و زندگى واقعی در سراى آخرت است. در آخرت از تلاش مؤمنان قدردانی خواهد شد در سورۀ اسراء آیۀ ۱۹ آمده است: كسانی‌‌كه سراى آخرت را اراده نموده و براى آن تلاش‌ كنند در حالى‌كه ايمان داشته‌ باشند تلاش چنين كسانى پاداش داده‌ خواهد شد. چگونه قدردانی خواهد شد؟ به این نحو که اگر کسی به اندازۀ یک وجب به سمت خداوند قدم بردارد خداوند به اندازۀ یک ذراع به سمت او می‌آید. این در دنیا نیست در آخرت است. در سورۀ شوریٰ آیۀ ۲۰ هم آمده: كسى‌كه کشت آخرت را بخواهد به كشت او فزونى مى‌بخشيم و كسى‌كه تنها كشت دنيا را بطلبد بهره‌اى از آن به او مى‌دهيم اما در آخرت هيچ بهره‌اى نخواهد داشت. تحولات دنیا تابع اتفاق و تحولات آخرت تابع استحقاق است انسان اگر دنبال دنیا باشد خداوند به او عطا خواهد کرد اما قدردانی فقط برای کسانی است که برای آخرت عمل می‌کنند. حال این عطا در دنیا و آخرت چگونه است؟ بیان امیرالمؤمنین این است: تحولات دنيا تابع اتفاق است و تحولات آخرت تابع استحقاق. یک دری به تخته بخورد ملک و دلار بالا برود یک عده ثروتمند بشوند. اما تحولات در آخرت تابع شایستگی است؛ و این شایستگی‌ هم تنها به‌واسطۀ عمل ایجاد می‌شود. دنیا به‌واسطۀ اموال آباد می‌شود و آخرت به‌واسطۀ اعمال امام هادی فرمودند: مردم در دنيا با اموال سر و كار دارند و در آخرت با اعمال. مبنای زندگی در آخرت میزان عمل است. قدرت سازندگی و تخریب عمل در آخرت به نحوی است که: هرکسی به اندازۀ سنگینی یک ذره عمل خیر داشته باشد آن را خواهد دید؛ و هر کس هم به اندازۀ سنگینی یک ذره عمل شر داشته باشد آن را خواهد دید. (زلزال: ۷ و ۸) آثار انجام عمل صالح حضرت امیر فرمودند: از زمرۀ کسانی نباش که بدون عمل به آخرت امید بسته است. در سورۀ کهف آیۀ ۱۱۰ آمده: هركسی به لقاء پروردگارش اميد دارد بايد عمل صالح انجام دهد. آثار عمل صالح به این شرح است: ۱. عمل صالح را براى خودشان ذخیره مى‌سازند. (روم: ۴۴) ۲. پاداش آن‌ها نزد پروردگارشان مسلم است. (بقره: ۶۲) ۳. نه خوفی برای آن‌ها وجود خواهد داشت و نه حزنی. (مائده: ۶۹) ۴. پاداشى نيكوتر خواهد داشت. (کهف: ۸۸) شاخصه‌های عمل صالح اما عمل صالح چه شاخصه‌هایی دارد؛ و در چه صورت عمل صالح گفته می‌شود؟ عمل صالح، دارای سه شاخصه است: ۱. بر مبنای ایمان باشد. (نور: ۳۹) ۲. بر اساس دستور خداوند، پیامبر و اهل بیت باشد. (نساء: ۵۹) ۳. از روی اخلاص باشد. شرط بقاء و انتقال عمل به عالم ملکوت خب عمل صالح را انجام دادیم. زیاد هم انجام دادیم. آیا کفایت می‌کند؟ خیر! چون خداوند صرف انجام عمل صالح آن را نمی‌پذیرد. بلکه باید عمل را به عالم ملکوت انتقال داد: هر کس که حسنه را با خود بیاورد برای او ده برابر پاداش خواهد بود. (انعام: ۱۶۰) پس باید فکری برای بقاء عمل کرد. شرط بقاء عمل و چگونگی انتقال آن به عالم ملکوت در فرمایش حضرت رسول آمده است: سوگند به آن كسی‌که جان من در دست اوست هيچ بنده‌اى از عمل خود بهره نمی‌برد، مگر به‌واسطۀ شناخت حقّ ما. پس جایگاه حقوق اهل بیت به گونه‌ای است که عمل ‌تنها به‌واسطۀ شناخت و اداء این حقوق به عالم ملکوت انتقال داده می‌شود. پس شناخت حق معصومین واجب است. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ گزیده سخنرانی استاد سیدمحمدباقر علوی تهرانی موضوع: #حقوق_امام_ع_بر_شیعیان | جلسه ۶ از سلسله جلسات هفتگی سه‌شنبه‌ها سه‌شنبه ۱۷ مهر ماه ۱۴۰۳ مسجد حضرت امیر علیه‌السلام @Fares_ir