🌍 چرا سوره حمد به «سبع مثانی» نام‌گذاری شد؟ چرا سوره فاتحه (حمد) به «سبع مثانی» نام‌گذاری شد و مقصود از آن چیست؟ با مراجعه به تفاسیر و منابع روایی مشاهده می‌شود که در این‌باره – این‌که مقصود از «سبع مثانی» و «قرآن عظیم» چیست؟ - نظریات متفاوتی وجود دارد : برخی بر آنند که منظور قرآن و آیات آن است. عده‌ای معتقدند که منظور از «سبع مثانی» سوره حمد است؛ چرا که این سوره دوبار بر پیامبر(ص) نازل شد. بعضی هم گفته‌اند سبع مثانی سوره‌های طولانی اوایل قرآن است. دلیلش آن است که در این سوره‌ها، اخبار، حوادث و عبرت‌های تاریخی، مکرر بیان شده است. اما حقیقت آن است، اخبار رسیده از طریق شیعه و سنی تأکید می‌کند که سبع مثانی همان سوره حمد است و علتش آن است که در دو رکعت نماز دو بار قرائت می‌شود. روایات فراوانی از طریق شیعه و اهل سنت، از پیامبر(ص)، امام علی(ع) و امام صادق(ع) وجود دارد که منظور از سبع مثانی سوره فاتحه است. این سوره؛ علاوه بر سبع مثانی به نام‌های دیگری؛ نظیر «أم الکتاب»، «أم القرآن»، «قرآن عظیم»، «شافیه»، «وافیه»، «رقیه»،‌ «کنز» و «اساس» هم معروف است. خدای متعال می‌فرماید: «ما سبع مثانی و قرآن عظیم را به تو دادیم» علامه طباطبائی در «تفسیر المیزان» به مسئله مهمی در این موضوع اشاره کرده و می‌گوید: «سبع مثانی» یکی از اسمای سوره حمد است. بنابر آنچه را که در بسیاری از روایات از پیامبر(ص) و ائمه(ع) نقل شده، سبع مثانی به سوره حمد تفسیر شده است. پس وجهی برای سخن آنان که گفته‌اند: سبع مثانی هفت سوره طولانی اوایل قرآن است، یا هفت سوره‌ای است که با «حا، میم» شروع می‌شود و یا هفت کتابی است که بر پیامبران نازل شده است،‌ نمی‌ماند؛ چرا که دلیل از قرآن و روایات بر این گفته‌ها وجود ندارد. وی در عین حال می‌گوید: کلمه مثانی صفت تمام قرآن است و خود به خود شامل سوره فاتحه هم می‌شود. برخی از مفسران احتمال داده‌اند؛ سبع اشاره به هفت سوره طولانی ابتدای قرآن است و مثانی کنایه از خود قرآن است؛ چرا که قرآن دوبار بر پیامبر گرامی اسلام(ص) نازل شد؛ یک‌بار به صورت کامل و دفعی و بار دیگر به صورت تدریجی برحسب حوادث و احتیاجات زمان نازل شده است. بنابراین، معنای سبع المثانی هفت سوره از سوره‌های مهم قرآن است. دلیل این گروه آیه 23 سوره زمر است که در آن خداوند می‌فرماید: «خدا قرآن را فرستاد که بهترین حدیث است. کتابی است که آیاتش در کمال فصاحت [و اعجاز] با هم متشابه است؛ یعنی دو مرتبه بر پیامبر(ص)‌ نازل شده است. به نظر می‌رسد تفسیر اول به واقع نزدیک‌تر باشد. به‌ویژه این‌که؛ روایات اهل بیت(ع) اشعار دارد که سبع مثانی همان سوره حمد است. 🍒 منبع : - ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن، ص 272 - آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 51. - جصاص، احکام القرآن، ج 1، ص 28. - تفسیر الکاشف، ج 1، ص 33. - المیزان، ج 12، ص 191. 🌴