🟢پیروی از حضرت ابراهیم(ع)
برای فداکاری تا سرحد فدا کردن فرزند
حکمت دیگر قربانی پیروی کردن از سنت حسنۀ حضرت ابراهیم(ع) است تا این سنت و فداکاری برای همیشه به عنوان الگو زنده بماند.
امام سجاد(ع) در ادامه کلام گذشته می‌فرماید: «فَعِنْدَ مَا ذَبَحْتَ هَدْیكَ نَوَیت... أَنَّكَ اتَّبَعْتَ سُنَّةَ إِبْرَاهِیمَ‌علیه‌السلام بِذَبْحِ وَلَدِهِ وَ ثَمَرَةِ فُؤَادِهِ وَ رَیحَانِ قَلْبِهِ وَ اَحْیَیْتَ سُنَّتَهُ لِمَنْ بَعْدَهُ وَ قَرَّبَهُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى لِمَنْ خَلْفَه قالَ: لا» آنگاه که قربانیات را ذبح کردی آیا نیّت کردی که بهراستی از سنّت ابراهیم در قربانی کردن فرزندش، میوه دلش و گل خوشبوی قلبش پیروی کنی، و تو سنت او را برای [نسلهای] بعد از او زنده نگهداری. او آن را وسیله‌ای برای تقرّب به خداوند برای نسلهای بعد قرار داد؟ عرض کرد: نه [چنین نیّتی نکردم].»(۷)
در قرآن کریم نیز به این امر اشاره شده است.
خداوند متعال بعد از جریان به قربانگاه بردن اسماعیل می‌فرماید: «وترکنا عَلیه فی الآخرینَ»ما نام نیک ابراهیم را در امتهای بعد باقی و برقرار ساختیم.
🟢 سیر شدن فقرا
اشاره شد که اسلام در باره قربانی، تغییر اساسی داده است و قربانی به جای نابودی با صاعقه و یا آتشزدن بهدست افراد، به مصرف فقرا می‌رسد. در برخی روایات همین مسئله به عنوان فلسفه قربانی شمرده شده است.
رسول خدا(ص) فرمود: «إِنَّمَا جَعَلَ اللَّهُ هَذَا الْأَضْحَى لِتَشْبَعَ مَسَاكِینُكُمْ مِنَ اللَّحْمِ فَأَطْعِمُوهُم»
همانا خداوند قربانی را قرار داد [و واجب یا مستحب فرمود] تا فقرای شما از گوشت قربانی سیر شوند پس به آنها اطعام دهید.»(۸)
🟢 بخشش گناهان و نجات از آتش
نجات از آتش که با بیانهای گوناگونی، همچون: بخشش گناهان، نجات از آتش، فدیۀ نار، گذر از پل صراط و... آمده است، نیز از حکمتهای قربانی شمرده شده است.
اثر بخشودگی گناهان و دفع عذاب الهی به سه صورت بیان شده است؛
🔹بخشش گناه
➖ابوبصیر می‌گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: «مَا عِلَّةُ الْأُضْحِیةِ فَقَالَ إِنَّهُ یغْفَرُ لِصَاحِبِهَا عِنْدَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ تَقْطُرُ مِنْ دَمِهَا عَلَى الْأَرْضِ» علت قربانی کردن [در حج و غیر آن] چیست؟ فرمود: [بخشش گناهان؛ زیرا] با اولین قطرۀ خونِ قربانی که به زمین می‌ریزد، صاحب آن بخشیده می‌شود.»(۹)
➖در روایت دیگری امیرمؤمنان علی(ع) فرمود: «لَوْ عَلِمَ النَّاسُ مَا فِی الْأُضْحِیةِ لَاسْتَدَانُوا وَ ضَحَّوْا إِنَّهُ لَیغْفَرُ لِصَاحِبِ الْأُضْحِیةِ عِنْدَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ تَقْطُرُ مِنْ دَمِهَا»اگر مردم می‌دانستند چه پاداشی در قربانی کردن وجود دارد قرض می‌گرفتند و قربانی می‌کردند؛ زیرا صاحب قربانی با اولین قطرهای که از خون آن می‌ریزد، بخشیده می‌شود.»(۱۰)
➖در روایت دیگری از بشر بن زید از رسول خدا(ص) نقل شده است که به دخترش فاطمه(ع)فرمود: «اشْهَدِی ذَبْحَ ذَبِیحَتِكِ فَإِنَّ أَوَّلَ قَطْرَةٍ مِنْهَا یغْفِرُ اللَّهُ بِهَا كُلَّ ذَنْبٍ عَلَیكِ وَ كُلَّ خَطِیئَةٍ عَلَیكِ (إِلَى أَنْ قَالَ) وَ هَذَا لِلْمُسْلِمِینَ عَامَّةً» قربانی کردنِ قربانیِ خود را مشاهده کن؛ زیرا با اولین قطرۀ [خون] آن، خداوند تمامی‌گناهانی که بر تو هست و تمام خطاهایی که بر ذمّهات میباشد را می‌بخشد؛ آنگاه ادامه داد: و این پاداش برای تمامی‌مسلمانان است.»(۱۱)
🔹 گذر از پل صراط
➖رسول خدا(ص)می‌فرماید: «اسْتَفْرِهُوا ضَحَایاكُمْ فَإِنَّهَا مَطَایاكُمْ عَلَى الصِّرَاطِ»قربانیهای خود را گرامی‌بدارید که آنها وسیله عبور شما بر صراط است.»(۱۲)
وقتی گناهان انسان بخشیده شد و معاصی او از بین رفت، نتیجه نخست آن این است که از پل صراط به راحتی و بدون هیچ نگرانی عبور می‌کند.
🔹فدیهای برای آتش
انسانی که از پل صراط عبور کند در حقیقت اهل آتش نیست و نتیجه پایانیِ قربانی این است که حاجی از آتش جهنم نجات یافته و بهشتی شده است.
➖امام سجاد‌علیه‌السلام می‌فرماید: «إِذَا ذَبَحَ الْحَاجُّ كَانَ فِدَاءَهُ مِنَ النَّارِ» وقتی حاجی [قربانی را] ذبح کرد، فدیۀ او از آتش [دوزخ] خواهد بود.»(۱۳)
🔻 ادامه دارد 👇👇