💢 ذهن نقاله‌ای و نفس بی‌قرار ذهن نقاله‌ای به ذهنی می‌گویند که وقتی آیه‌ای، روایتی، نکته‌ی تهذیبی و اخلاقی را می‌شنود، سریعا از آن به یک مصداق بیرونی و یک شخص دیگر منتقل می شود ... صاحب چنین ذهنی به جای آن که سریعا آن دستور سازنده و تهذیبی را بر خود عرضه کند که آیا من به آن متصف هستم یا خیر و آیا من تا چه حدی از آن برخوردارم و چه‌کار کنم تا جان خود را در آن راستا ارتقا دهم؟ سریعا به اشخاص بیرونی منتقل می شود و می گوید: آری، زید متاسفانه دارای این فضیلت نیست ... عمرو متاسفانه همین رذیلت و کاستی را دارد ... متاسفانه بکر چرا به این روایات عمل نمی کند و ... در واقع شخص دارای ذهن نقاله‌ای شخصی است که از داشتن نفس مضطربه (در مقابل نفس مطمئنه) رنج می‌برد و نفسی بی قرار و "اجتثت من فوق الارض ما لها من قرار" دارد. و روشن است که چنین شخصی در تربیت و ترقی و تکامل نفس خود ناکام می‌ماند و به طریق اولی قابلیتی برای تعالی بخشیدن به دیگران نخواهد داشت؛ چرا که اساسا، فاقد شیء معطی شیء نمی‌تواند باشد. طنز تلخ آنجا عمیق‌تر می‌شود که چنین اشخاصی در راستای تربیت و تعالی دیگران به وادی دهن‌کجی و نق‌زدن و کارهای خلاف ادب، بیافتند ... در این صورت، الگویی منکوس و معکوس و مبتذل را به عموم مردم عرضه خواهند کرد. ✍ امین دهقانی