فکرت
📍 📋 ♦️رژی و کمپانی شرقی 🎙گفت‌وگو با دکتر 🔹آیا یک قرارداد صرفا اقتصادی بود یا ابعاد فرهنگی و سیاسی بلند مدتی را دنبال می کرد؟ 🔹برخی از احتمال ورود همه جانبه به ایران و پایه گذاری سازوکارهایی مانند کمپانی هند شرقی در ایران در ماجرای تنباکو سخن می‌گویند. این تحلیل چقدر مطابق واقع است؟ 🔹قرارداد رژی، یک قرارداد صرفاً اقتصادی نبوده است، در واقع می‌توان گفت تتمه‌ی قرارداد قبلی بود. 🔹قراردادهای قبلی که انگلیسی‌ها با ایران داشتند، مخصوصاً رویتر، نشان می‌دهد این‌ها قراردادهای سیاسی مهمی بودند. 🔹یکی از تحلیل‌هایی که راجع به قرارداد رویتر وجود دارد، این است که خود انگلیس‌ها می‌دانستند این قرارداد قابل اجرا نیست، و وقتی هم که امضا شد خیلی تعجب کردند؛ اما این را به عنوان یک حربه‌ی سیاسی در مقابل روس‌ها، در دستشان نگه داشته بودند؛ وگرنه می‌دانستند چنین ابعادی از یک قرارداد در یک کشور، نمی‌تواند اجرا بشود. 🔹البته بعداً، آرام‌آرام قسمت‌هایی از آن حذف شد و نهایتاً قرارداد رژی بعد از چند سال اتفاق افتاد. 🔹اگر مجموع قراردادهایی که انگلستان داشته، از رویتر تا رژی، را بررسی کنیم، به نظر من می‌توانیم نتیجه‌ای که کمپانی هند شرقی در هند کسب کرد و آرام‌آرام هند را تصرف کرد، اینجا هم ببینیم. 🔹برای اینکه شرایطی که توسط کمپانی هند شرقی در هند رخ داده بود، در ایران هم رقم بخورد چند راه وجود داشت: یک راه تضعیف حکومت مرکزی بود. 🔹در هندوستان، بعد از حمله نادر به هند و از بین رفتن گورکانیان و لطمه شدیدی که حکومت هند خورد، جایِ پای خارجی‌ها در آنجا بیشتر باز شد. 🔹دوم، ایجاد اختلاف مذهبی بین مسلمانان، هندوها و سایر گروه‌ها بود. 🔹البته در ایران این امکان وجود نداشت، به دلیل اینکه از دوران صفویه به بعد، مذهب شیعه در ایران رسمی بود، و استعمارگران برای ایجاد اختلاف از راه دیگری وارد شدند، و آن ساختن فرقه بابیه و بهائیت بود (یعنی ازلی‌ها و بهائی که هر دو به یک نقطه می‌رسیدند). 🔹بحث سوم نیز این است که تسخیر بازار اقتصادی و وابسته‌کردن کشور به اقتصاد بین‌المللی و اروپایی هم مهم بود. 🔹برای این کار باید اقتصاد و توان داخلی را از بین می‌بردند. 🔹اقتصاد ایران از دوران صفویه به بعد، اقتصاد قدرتمندی بود و توانسته بود در زمینه‌های مختلف نظیر کشاورزی، صنعتی و حتی هنری روی پا خودش بایستد و موفق بود. 📌کانال فکرت؛ 🆔 @fekrat_net
140 مشاهده