📚 فلسفه‌ی_فلسفه‌ی_اسلامی ✍️ استاد_یزدانپناه 💢بخش8️⃣1️⃣ ❇️ عقل به مثابه پایۀ فلسفه 🔹 اولیات پایه های عقل اند. راه عقل باز است و حجیت دارد و اولین جلوه های عقل، اولیات اند. از باب نمونه، با تصور موضوع و محمول در قضیۀ «کل بزرگ تر از جزء خود است»، می بینیم تصدیق و حکم بدان واضح است. کل به هر روی چیزی افزون بر جزء خود دارد و همین یعنی بزرگ تر بودن. 🔹 نکته اینجاست که برای تصدیق اولیات، به هیچ کار افزوده ای نیاز نداریم. برای حکم به برخی از این قضایا فقط تنبیه لازم است. این علوم، همگانی اند؛ زیرا همۀ صاحبان عقل بدون استدلال آنها را تصدیق می کنند و بدان یقین دارند. 🔹 اولیات سرمایۀ بزرگی برای معرفت اند. یکی از اولیات، شکل اول قیاس است که ضرورتاً و اضطراراً منتج است. 🔹 بنابراین هم قضایایی اولی داریم که مقدمات قیاس قرار می گیرند و هم شکل اول در روش قیاسی، بدیهی اولی است و حجیت ذاتی دارد. 🔹 با کاربست اولیات، هم به عنوان مقدمات و هم به عنوان روش قیاسی، ابتدا به فطریات دست می یابیم. با این دسته از معلومات یقینی، عقل همگانی ما وسعت بیشتری می یابد. از اینجا به بعد می توانیم با کاربرد این قضایا در قیاس، به نتایجی تازه برسیم که بدیهی نیستند، اما یقینی اند. با ادامه دادن روند، می توانیم نتایج یقینی دیگری به دست آوریم. این روند، در فضای عمومی فلسفیْ رایج، و راهی شناخته شده است، اما در کنار این راه، در فلسفه از شهود نیز می توان بهره برد. 🔘 پایه بودن شهود در کنار عقل 🔹 یکی از انواع بدیهیات، مشاهدات یا محسوسات است، که شامل محسوس به حس ظاهر و محسوس به حس باطن است. قضایای محسوس به حس باطن را «وجدانیات» نیز می نامند. 🔹 اگر بخواهیم ملاک مقبولیت محسوسات و وجدانیات را بجوییم، به شهود خواهیم رسید. انسان به نفس خویش عالمِ است؛ زیرا خودِ معلوم سراسر نزد عالِم حاضر است و این جزء علم حضوری و شهود نیست. اگر بخواهیم مداقۀ منطقی و معرفت شناختی داشته باشیم، باید ببینیم شهود چه انواعی دارد. 🔘 انواع شهود 🔹 اگر به خوبی تأمل کنیم درخواهیم یافت که شهود، تنها شهود حسی نیست، چه حس ظاهری چه حس باطنی، بلکه افزون بر آنها، «شهود عقلی» و بالاتر از آن، «شهود قلبی» نیز در کار است. بنابراین سه نوع شهود وجود دارد: حسی، عقلی و قلبی. با قبول این نکته، راه برای مطرح کردن شهود در فلسفه گشوده می شود. اما می باید از ججیت و اعتبار معرفت شناختی آن سخن گفت. 📚 منبع: کتاب تأملاتی در فلسفه‌ی فلسفه‌ی اسلامی ص 120_123 📌آدرس کانال؛ 🆔eitaa.com/fekrat_net