(دهم ذي حجّه : عيد سعيد قربان و أعمال عبادی آن) مردم دنیا به طور معمول دو گانه عید دارند . یکی عید ملی و دیگری عید دینی مسلمانان کشورهای مختلف جهان علاوه بر بهره مندی از عید های ملی کشور و وطن خویش ، دارای دو عيد بزرگ فطر و قربان نیز می باشند که از اعیاد دینی آنان محسوب می گردد و همه فرقه ها و طائفه ها، آن ها را گرامی می دارند. اما عيد قربان نه تنها در ادوار اسلام ، بلکه پيش از اسلام و حتی از زمان تجديد بناي خانه خدا[کعبه] توسط حضرت ابراهيم(ع) وفرزندش حضرت اسماعيل (ع) به بعد رايج بوده و موحدان و پيروان دين حنيف ابراهيم(ع) و حتي مشرکان عربستان،آن راگرامي مي داشتند . پيدايش عيد قربان بر مي گردد به آن زماني که حضرت ابراهيم(ع) در عالم رؤيا ديد که بادست خويش ، پسر خود جناب اسماعیل (ع) را قرباني مي کند. پس از تکرار اين رؤيا در سه شب متوالی ، به حضرت ابراهيم (ع) الهام شد که اين پيام الهي است و از وسوسه هاي شيطان دور است و او باید فرزند خویش را در سرزمین منی قربانی کند. بدين جهت حضرت ابراهیم (ع) این موضوع را با پسرش اسماعيل(ع) در ميان گذاشت و اسماعيل(ع) که به ايمان و صداقت پدرش مطمئن بود، بي درنگ پيشنهادش را پذيرفت و با شادماني ازآن استقبال کرد. اما هنگامي که در روز دهم ذي حجّه ، حضرت ابراهيم(ع) در سرزمین منی فرزندش اسماعيل(ع) را به زمين خواباند و قصد قرباني کردنش را نمود، به او وحي شد که اي ابراهيم ، همانا تو به وظيفه ات عمل کردي و مراتب اخلاص خود را اظهار داشتي ، ولي اين يک امتحان بود، نه يک عمل واقعي و انجام شدني. ما به عوض اسماعيل (ع)، گوسفندي براي تو فرستاديم و او را به جاي اسماعيل(ع) قرباني نما. حضرت ابراهيم(ع)گوسفند اهدا شده الهي را در سرزمين مني قرباني کرد.او با اين کار،هم خودش و هم فرزندش را از آزمايش بزرگ الهي ، پيروز و پذيرفته شده بيرون آورد.(1) از آن زمان ، قرباني کردن سنتّي براي موحّدان و مسلمانان گرديد.نویسنده محترم کتاب " المراقبات " در این باره گفت :اين روز،عيد است و عيد از اوقات مهّم و حساس سال است که سزاوار است انسان ، براي توفيق انجام اعمال نيک و رفتار خدا پسندانه، در درگاه خداي بزرگ دعا کند و اين روز،روزي است که خداوند متعال به بندگان خود اجازه عمومي براي حضور در پيش گاه خود داده و آنان را از بخشش خاص ،آمرزش گناهان،اصلاح عيوب ، رسيدن به حاجات و آرزوها، جوايز و ايمني خود از فتنه هاو آشوب ها بهره مند مي سازد.(2) امام جعفر صادق(ع)،به نقل از پدرانش در باره حضرت علي (ع) فرمود: کان يعجبه ان يفرغ نفسه اربع ليال في السنة، وهي اول ليلة من رجب ، و ليلة النصف من شعبان ، وليلة الفطر ، وليلةالاضحي.(3) يعني:امام علي بن ابي طالب (ع) دوست داشت چهار شب در سال ، خود را از هر چيزي فارغ نمايد: شب اول رجب ، شب نيمه شعبان ، شب عيد فطر و شب عيد قربان. به هر روي اعمال عبادي شب و روز عيد قربان عبارتند از : 1- زيارت قبر شريف ابا عبدالله الحسين(ع) ودر صورت امکان،اقامت در حرم مطهر حسینی و بیتوته در آن ، در شب عيد قربان . 2- خواندن ده بار دعاي: يا دائم الفضل علي البريه...،در شب عيد فطر. 3- غسل کردن در بامداد روز عيد، که مستحب و سنّت مؤکد است. 4- پوشيدن لباس هاي نظيف و تميز. 5- خواندن دعاي :اللّهم انا نستفتح الثّناء بحمدک ونستدعي الثواب بمنک... 6- خواندن اين دعا به هنگام رفتن به سوي مصلاي نماز عيد: بسم الله و بالله ، الله اکبر، الله اکبر ، لااله الا الله ، و الله اکبر... 7- خواندن نماز عيد قربان. 8- خواندن اين دعا پس از نماز عيد قربان:الله اکبر،الله اکبر، لا اله الاّ الله والله اکبر، ولله الحمد... 9- قرباني کردن به حيوان حلال گوشت [ یعنی گوسفند یا گاو و یا شتر ]،که براي حاجيان واجب و براي غير حاجيان سنّت است. 10- هديه گوشت قرباني.[برخي از امامان معصوم(ع)يک سوم گوشت قرباني را به همسايگان، يک سوم را به نياز مندان و يک سوم ديگر را به اهل و عيال خويش هديه مي کردند.] 11- خواندن دعاي ندبه و ساير ادعيه اي که براي اين روز بزرگ روايت و توصيه شده است.(4) منابع: 1- قصه هاي قرآن ، ص 80 ؛ تاريخ ابن خلدون ، ج 1 ،ص 36 2- المراقبات ، ص 455 3- الاقبال بالاعمال الحسنة ، ج 2 ، ص 189 4 - نک : الاقبال بالاعمال الحسنة، ج2، ص 189 ؛ من لایحضره الفقیه ، ج 1 ، ص 517 ؛ بحارالانوار ، ج 88 ، ص 47 و ج 95 ، ص 292 ؛ مفاتيح الجنان ،اعمال شب وروز اضحي؛ المراقبات ،ص454 #قلب‌فرهنگی‌شهر @ghalbefarhangishahr