امیر هدایت الله خان گشت رودخانی فومنی معروف به" اتور خان رشتی" و مشهور به "گیلانشاه" از حاکمان مقتدر گیلان اواخر زندیه و اوایل قاجاریه بودکه بعداز مرگ پدرش حاجی جمال خان گشت رودخانی در سال  ۱۱۷۰ هجری قمری که در نتیجه یک عداوت قدیمی توسط آقا هادی شفتی در شفت کشته شد به حکومت گیلان رسید. . مقر این حکمران مقتتدر در منطقه ی فومن در روستای گشت (محدوده پشت کارخانه ی چای امیر حشمتی) ودارالاماره اش در رشت قرار داشت .نامبرده حدود  بیست و هشت سال بااقتداربر گیلان وغرب مازندران حکومت کرد ، تا اینکه سرانجام در ربیع الاول سال  ۱۲۰۱ هجری قمری در طی جنگی با قوای آغامحمد خان در حال فرار با کشتی در محدوده میان پشته انزلی به سوی بادکوبه (باکو فعلی) یا لنکران آذربایجان بود که باتیرتفنگ یکی از افراد کشته شد وسربریده وی به طمع جایزه نزد آغا محمدخان قاجار فرستاده شد. با قتل وی شعله استقلال خواهی در گیلان برای همیشه خاموش گردید. وی مردی مهربان، گشاده دست، سخاوتمند و صاحب ثروت بسیاری در گیلان بود و املاک بسیاری هم درجوار رود ولگای روسیه داشت وچون این رود را اتل می گفتند ،از این رو به " اتل خان " نیز معروف بود که اتورخان تحریف شده ی آنست . جالب آنکه از زندگانی و مرگ این امیر مقتدر دو ضرب المثل در ادبیات عامه ایران پدید آمد که اینک با اندکی تغییر مورد استفاده قرار می گیرد.نخست آنکه به کسی که به اجدادو اصالت خانوادگی خود افتخار کرده و ثروت خود را به رخ دیگران بکشاند می گویند:«انگار نوه اتورخان است» دوم همانطوری که گفته شد وقتی سر هدایت خان را جدا کردند. برای بردن آن به دریار قاجار به قدری عجله به خرج دادند. که بعدها هر کسی که در کاری عجله فراوان داشته باشد میگویند:«مگه سراتورخان را آورده ای؟» یا«مگر سر آورده ای»  امروزه بازماندگان وی  با نام خانوادگی : فومنی ،هدایتی ، هدایت زاده ،سرتیپ پور، ابتهاج ، گیلانشاه ، رضا (پُرفسور فضل الله رضا)،انصاری فومنی، امیر حشمتی ،محمودی، بیات ،شیر دل پور، خانحاکمی ، وشمگیر، دیباج  و… شناخته می شوند. این تصویرش مربوط به  سال  ۱۱۸۸  قمری بوده که به سیله سیاه قلم وبدست فخرالدین الذّهبی انجام شده است. منبع این عکس کتاب نامها و نامدارهای گیلان، نوشته مرحوم جهانگیر سرتیپ پور است که بعد از باز آفرینی توسط سید امین نورانی، در کتاب گیلانشاه زندگی و زمانه امیر هدایت الله خان گیلانی، نوشته دکتر هومن یوسفدهی نشر ایلیا رشت( ۱۳۹۹)منتشر شده است. #گیلان_زیبا ✔️به گیلان زیبا بپیوندید👇 https://eitaa.com/joinchat/913178839Cfe72f1682b