قالبهای شعری
غزل
قالب شعری است که معمولاً تعداد ابیات آن را بیش از پنج بیت گفتهاند. همانند قصیده، بیت آغاز غزل را مَطلَع و بیت پایانی را مَقطَع مینامند. غزل در قرن ششم یا کمی پیش از آن رواج مییابد. بدین گونه که تغزّل قصاید، به صورت قالبی مستقل در میآید و غزل نام میگیرد.
محتوای غزل، در آغاز عاشقانه بود؛ اما با ظهور سنایی، غزل عارفانه پدید میآید؛ یعنی معشوق زمینی، جای خود را به معشوق آسمانی میدهد.
غزل عاشقانه را سعدی و غزل عارفانه را مولانا جلالالدین به اوج میرسانند؛ اما با ظهور حافظ، غزل محتوایی نو مییابد؛ یعنی او در غزل عارفانه با هنرمندی تمام، از مضامین و تشبیهات عاشقانه سود میجوید تا آن جا که گاه تشخیص عارفانه یا عاشقانه بودن غزل، دشوار میگردد.
از مشروطه به بعد، غزل جنبهی اجتماعی به خود میگیرد و کسانی چون فرّخی یزدی به سرایش غزل اجتماعی میپردازند.
قالب غزل از بدو پیدایی تا پایان قرن یازدهم، قالب رایج و محبوب شعر فارسی است. شاعران غزلسرا، معمولاً تخلّص( نام شعری ) خود را در بیت پایانی غزل میآورند. مولوی، سعدی، حافظ و صائب تبریزی، برترین غزلسرایان در عرصهی شعر کهن فارسی و رَهی مُعَیّری و شهریار از غزلسرایان موفق معاصرند.
اینک بخشی از یک غزل سنایی
از پی تو ز عدم ما به جهان آمدهایم
نز برای طرب و لهو و فغان آمدهایم...
تا کی از نسبت بیاصل همی لاف زنیم
کز غرور خود بیخود به زیان آمدهایم
مانده در بند زمانیم و زمان ما را نه
در مکانیم و نه از بهرِ مکان آمدهایم...
آرایههای ادبی، ص ۲۰ و ۲۱ و دیوان حکیم سنایی، ج اول، ص ۶۳۶ .
#غزل
#قالب_شعر
https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303