سختو قلعه:
بلندترین قله در رشته کوه اشترو واقع در 30 کیلومتری شرق شهر گناباد به ارتفاع 1595 متر از سطح دریا به سختون قلعه مشهور است. دامنه شمالی آن دیواره عمودی به ارتفاع بیش از 100 متر و دامنه جنوبی آن نیز صخره ای و صعب العبور است. از این رو به سختون قلعه شهرت یافته است. کارشناسان سازند این رشته کوه را آهک و دولومیت های اواخر دوران اول زمین شناسی(پالئوزوئیک ) یا پرمین می دانند.به همین علت در این ارتفاعات حفرات و غارهای بزرگتر و بیشتری از سایر ارتفاعات آهکی شهرستان (کمرزرد سنو و کمرخید)وجود دارد. مشهورترین و بزرگترین غار شهرستان گناباد در پای دامنه شمالی سختوقلعه به نام غار دیو (بیمرغ)واقع است. در فرآیند طولانی تشکیلات اشترو بر اثر انحلال و تبلور مجدد کانی سازنده آهک، قطعات متعددی از کلسیت شفاف و بلورین شکل گرفته که برخی به اشتباه آنها را با سنگ کوارتز نیمه قیمتی اشتباه می گیرند. این ارتفاعات بخشی از منطقه حفاظت شده هنگام گناباد و معروف ترین قلل آن در شرق سختو کراسبی،نربزی و در غرب بیدختی و جنوب غرب قراولگاه است. پوشش گیاهی آن همچون سایر مناطق شرق فلات ایران استپ رویشی ایرانی- تورانی که فراوان ترین گونه های جنگلی آن انجیر کوهی و خنجک (در گویش بومی کسور) و درخچه های پده در بستر دره ها و بادام بربر یا تنگیز (در گویش بومی کودِسک) بر روی دامنه ها و بوته های درمنه و افدرا (در گویش بومی کشتلگ )است. گل سنگ های بزرگ و جذاب بر روی صخره های اشترو بیش از دیگر ارتفاعات شهرستان خودنمایی می کند.همین عامل سبب شده که خاکهای پای دامنه های اطراف اشترو ترکیبی از سنگ ریزه آهکی و رس و مساعد برای رشد گونه های مرتعی مانند شهارگ
( لیوه) و لاله در فصل بهار باشد.معروف ترین دره های دامنه جنوبی اشترو از شرق به غرب عبارتند از تگ گلکی،
کراسبی و کج در دامنه شمالی عبارتند
ازپیرو،سنگوریگی،انجیرستو و بالنگ و در دامنه غربی بیدختی و زوزنی(ایزونو) است.
گزارش مشاهدات میدانی مهدی نیکبخت به تاریخ 30 آذر 1403
https://t.me/sedayegonabad20/13199
@gonabad20ir