📝تفسیر سوره مبارکه انبیاء آیات ۸۳ و ۸۴
📖 منبع: تفسیر «نمونه» آیت الله مکارم شیرازی
✔️ نکته ها:
۱ ـ فشرده اى از داستان ایوب(علیه السلام)
در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: کسى پرسید: بلائى که دامنگیر ایوب شد، براى چه بود ؟
امام صادق(علیه السلام) پاسخى فرمود که خلاصه اش چنین است: بلائى که بر ایوب وارد شد، به خاطر این نبود که کفران نعمتى کرده باشد، بلکه به عکس، به خاطر شکر نعمت بود، که ابلیس بر او حسد برد و به پیشگاه خدا عرضه داشت.
اگر او این همه شکر نعمت تو را به جا مى آورد، به خاطر آن است که زندگى وسیع و مرفهى به او داده اى، و اگر مواهب مادى دنیا را از او بگیرى هرگز شکر تو را به جا نخواهد آورد.
مرا بر دنیاى او مسلط کن تا معلوم شود مطلب همین است.
خداوند براى این که این ماجرا سندى براى همه رهروان راه حق باشد، به شیطان این اجازه را داد، او آمد، اموال و فرزندان ایوب(علیه السلام) را یکى پس از دیگرى از میان برداشت، ولى این حوادث دردناک نه تنها از شکر ایوب نکاست که شکر او افزون شد!
شیطان از خدا خواست بر زراعت و گوسفندان او مسلط شود، این اجازه به او داده شد، و او تمامى آن زراعت را آتش زد و گوسفندان را از بین برد، باز هم حمد و شکر ایوب افزون شد.
سرانجام شیطان از خدا خواست که بر بدن ایوب مسلط گردد و سبب بیمارى شدید او شود، و این چنین شد، به طورى که از شدت بیمارى و جراحت قادر به حرکت نبود، بى آن که کمترین خللى در عقل و درک او پیدا شود.
خلاصه، نعمت ها یکى بعد از دیگرى از ایوب گرفته مى شد، ولى به موازات آن مقام شکر او بالا مى رفت.
تا این که جمعى از رهبان ها به دیدن او آمده گفتند: بگو ببینیم تو چه گناه بزرگى کرده اى که این چنین مبتلا شده اى؟ (و به این ترتیب شماتت این و آن آغاز شد، و این امر بر ایوب سخت گران آمد).
ایوب گفت: به عزت پروردگارم سوگند که من هیچ لقمه غذائى نخوردم مگر این که یتیم و ضعیفى بر سر سفره با من نشسته بود، و هیچ طاعت الهى پیش نیامد مگر این که سخت ترین برنامه آن را انتخاب نمودم.
در این هنگام بود که ایوب از عهده تمامى امتحانات در مقام شکیبائى و شکرگزارى برآمده بود، زبان به مناجات و دعا گشود، و حل مشکلات خود را با تعبیرى بسیار مؤدبانه و خالى از هر گونه شکایت از خدا خواست (تعبیرى که در آیات فوق گذشت، رَبُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرّاحِمِینَ).
در این هنگام، درهاى رحمت الهى گشوده شد، مشکلات به سرعت برطرف گشت و نعمت هاى الهى افزون تر از آنچه بود به او رو آورد.(۱)
آرى، مردان حق با دگرگون شدن نعمت ها، افکار و برنامه هایشان دگرگون نمى شود، آنها در آسایش و بلا، در حال آزادى و زندان، در سلامت و بیمارى، در قدرت و ضعف، و خلاصه در همه حال، متوجه پروردگارند و نوسانات زندگى تغییرى در آنها ایجاد نمى کند، روح آنها همچون اقیانوس کبیر است که طوفان ها، آرامش آن را برهم نمى زند.
همچنین آنها هرگز از انبوه حوادث تلخ مأیوس نمى شوند، مى ایستند و استقامت مى کنند، تا درهاى رحمت الهى گشوده شود، آنها مى دانند حوادث سخت آزمایش هاى الهى است که گاه براى بندگان خاصش فراهم مى سازد تا آنها را آبدیده تر کند.
* * *
۲ ـ تفسیر جمله آتَیْناهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ
معروف میان مفسرین این است: خداوند، فرزندان او را به حیات نخست بازگردانید، و علاوه بر آن، فرزندان دیگرى نیز به او داد (در بعضى از روایات نیز مى خوانیم: خداوند، هم فرزندانى را که در این ماجرا از بین رفته بودند به او مرحمت کرد و هم فرزندانى را که از قبل از بین رفته بودند به او برگرداند).(۲)
بعضى نیز احتمال داده اند: خداوند فرزندان تازه و نوه هائى به ایوب داد که جاى خالى فرزندان از دست رفته اش را پر کردند.
* * *
۳ ـ در بعضى از روایات غیر معتبر، مى خوانیم: بر اثر بیمارى شدید بدن ایوب آن چنان عفونت یافته بود که مردم نمى توانستند به او نزدیک شوند، ولى این معنى صریحاً در روایاتى که از طرق اهل بیت(علیهم السلام) به ما رسیده نفى شده است دلیل عقل نیز بر همین معنى دلالت مى کند; چرا که اگر پیامبر، حالت یا صفتى نفرت انگیز داشته باشد با برنامه رسالت او سازگار نیست، او باید چنان باشد که همه مردم بتوانند به خوبى با او تماس پیدا کنند و کلمات حق را بشنوند، پیامبر همیشه جاذبه دارد.
شرح بیشتر درباره داستان ایوب را در سوره ص آیات ۴۱ تا ۴۴ مطالعه خواهید فرمود.
* * *
۱ ـ تفسیر قمى طبق نقل المیزان .
۲ ـ نور الثقلین ، جلد ۳، صفحه ۴۴۸.
✔️ پایان.
https://eitaa.com/hafezanewahy