⚪با وجود تلاش بسیاری از شاعران ولاییسرا برای پرداختن به این نوع زبان و بیان، فقط برخی از آنها توانستهاند در این عرصه موفق باشند. برای موفقیت در هنر بازسازی زبان، باید ابتدا میان زبان عامیانه و عوامانه مرزبندی کرد و مفهوم «ابتذال» را شناخت و سپس عناصر زبان مردم را شناسایی و بررسی نمود و سپس آن را بهکار برد. شیوهای که شاعر این شعر بدان توجه داشته و در کاربرد آن موفق بوده است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. گفتار مردم با ظرفیتهای «موسیقایی»، «واژگانی»، «نحو» و «لحن» خاص همراه است؛ به این پدیده، با آنکه در شعر عامیانه بسیار کاربرد دارد، در نقد و تحلیلهای ادبی کمتر پرداخته شده است.
الف) موسیقی زبان مردم
در گفتار مردم، هندسه موسیقایی خاصی وجود دارد؛ مثلاً کلمه «نشست و برخاست» هیچ وقت بهشکل «برخاست و نشست» بهکار نمیرود! یا «ما و شما»، «خار و خاشاک» و...
ب) واژگان و عبارات مردمی
محتسب نمیداند اینقَدَر که صوفی را
«جنس» خانگی باشد همچو لعل رُمّانی
حافظ در این بیت معنای ثانویه شراب را از فرهنگ عام گرفته است.
یا این بیت مولوی که در نوع خود بینظیر است:
«لنگ و لوک» و خفتهشکل و بیادب
سوی او «میغیژ» او را میطلب!
کنایات و عبارات عامیانه مثل رخت و پخت، سیه کاسه، چشم دریده و لخلخهسای، که در شعر حافظ بهکار رفته است، از دیگر شواهد گرایش شاعران به عامیانهسرایی است.
ج) لحن
یکی از بینظیرترین نمونههای آن، تکرارهای هدفمند حاوی لحن خاص است:
قیامت است قیامت، شبی که بیتو نشستم
دمی که بیتو برآرم غرامت است غرامت!
د) نحو بیان مردمی (جابجایی ارکان به جهت انتقال حس لحن خاص)
از حُر مجال شرم گرفتهست خندهات
یعنی که از تو شکوه ندارم بیا فقط! (محمدعلی مجاهدی)
بیشک «بیا فقط» با «فقط بیا» از نظر حس کلام کاملاً متفاوت است و دو نوع واکنش عاطفی متفاوت را بیان میکند. این همان راز نهفته در نحوه بیان مردم است.
شاعران برتر به این ظرفیتهای زبان و بیان مردم توجه دارند و سعی دارند کلام خود را به فطرت زبان مردم نزدیک کنند، یعنی شعرشان مطابق شیوه بلاغی عام شود.
📗
#آینه_بیغبار (دفتر سوم، ص۹۳)
✍🏻 به قلم استاد
#سیدمهدی_حسینی
🌐
shereheyat.ir/node/4907
🔹عقیق شعر
@aghighpoem