بیتالمقدس فقط یک شهر نیست
مسلمانان پیوند خاصی با فلسطین و شهر بیتالمقدس دارند. بیتالمقدس در صدر اسلام قبله مسلمانان بود. همچنین بر اساس فرهنگ اسلامی از این مکان بود که پیامبر اسلام به معراج رفت. در ادامه در ادوار مختلف جنگهای صلیبی، بیتالمقدس محل رویارویی دو فرهنگ اسلامی و مسیحی بود. در این کارزار، هر یک از طرفین میکوشید با تسلط بر این شهر، تفوق سیاسی و عقیدتی خود را نمایان سازد. این موضوع اکنون و در دوره معاصر نیز در رویارویی مسلمانان با صهیونیستها و یهودیانِ مسیحی نیز مورد توجه است. هر وقت حرمت و تقدس بقاع فلسطین از سوی حاکمیت غیر اسلامی تهدید شود، مسلمانان نسبت به آن واکنش نشان میدهند.
رهبران اسلامی در سراسر تاریخ اسلام علیه هر قدرت تهدیدکننده حاکمیت اسلامی در بیتالمقدس جنگیدهاند. در دوران معاصر و در غائله صهیونیسم در فلسطین، حساسیت مسلمانان نسبت به این خطه از جهان اسلام چند برابر شده است. در این میان علمای شیعه نسبت به این موضوع مواجهه داشتند. آیتالله محمدحسین کاشفالغطا، شیخ عبدالکریم زنجانی، میرزا خلیل کمرهای و شیخ عبدالکریم حائری از جمله علمای شیعه بودند که نسبت به مسئله فلسطین واکنش نشان دادند و رخدادهای مهمی را رقم زدند.
پس از عصر استعمار، در غرب آسیا (خاورمیانه) نخستین و تا مدتی یگانه نگرانی ملتها، استقلال بود. بعد از جنگ جهانی اول با شکست عثمانی، درحالیکه دولتهای عربی یکی پس از دیگری در حال شکلگیری بودند، فلسطین تحت قیمومیت استعمار بریتانیا درآمد. این وضعیت تا تشکیل رژیم صهیونیستی در سال 1948 ادامه داشت. حمایت بریتانیا از صهیونیسم، که بر خلاف مشهور جنبشی غیرمذهبی بود، مانع از ظهور دولتی عربی در این منطقه شد. به عبارت دیگر، بریتانیا تا تشکیل رژیم صهیونیستی در فلسطین ماند و نقش اساسی را در تشکیل این رژیم بر عهده گرفت. در این میان برخی از دولتهای اسلامی تحت نفوذ بریتانیا از جمله دولت ایران در عصر پهلوی نیز در این موضوع دخیل بودند. بریتانیا توانسته بود با ایجاد چنددستگی و تضاد در میان رجال دولتهای اسلامی به مقاصد خود در این زمینه برسد. به عبارت دیگر، استعمار به گونه دیگری به ظهور رسید.
منبع:
موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
iichs ir/s/6716