سوفیست ها در برهه ای از تاریخ علم ، متفکرانی بودند که آنقدر تحت تاثیر ظاهر علومی مانند منطق و فلسفه قرار گرفتند که وجود حقیقت را انکار کردند و هر حکمی را با منطق بدوی به کرسی می نشاندند.
ژان بودیار ، فیلسوف و جامعه شناس فرانسوی نیز متاثر از قدرت رسانه ها ، لباسی شبیه به لباس سوفیست ها به تن کرده و جهان با او درگیر مسئله ای شده که امروزه معیاری برای برچسب زنی به عده ای از راویان رسانه ای جبهه مقاومت است.
بودیار معتقد است در دوران مدرن، این هنر بود ، که واقعیت را بازنمایی می‌کرد. اما در دوران پست مدرن، این رابطه به هم ریخته و مرز واقعیت و بازنمایی (Representation) از بین رفته و گاهی رابطه ی آن دو برعکس شده و واقعیت تقلیدی از بازنمایی گشته است؛ و بازنمایی‌ها به جای بازنمایی از واقعیت، از همدیگر تقلید می‌کنند و به یکدیگر ارجاع می‌دهند. بودریار این شبکه ی بافته شده از بازنمایی‌های رسانه‌ها را فراواقعیت می‌نامد.
به عبارت ساده تر بودیار معتقد است در دوران ما ، رسانه ها واقعیت را بازنمایی نمی کنند ، بلکه آنها ، خود واقعیت را خلق می کنند و شدیدا تحت تاثیر یکدیگر قرار گرفته اند.
شاید بارزترین مصداق تولید فراواقعیت در رسانه های غربی ، موضوع اسلام هراسی یا ایران هراسی باشد آنجا که حقیقت در دنیای واقعی چیز دیگریست اما توسط رسانه ها بازنمایی نشده است و هر یک روایت خود را پیرامون موضوع خلق کرده اند.
حالا در بازنمایی اخبار مقاومت توسط رسانه ها ، عده ای معتقد هستند که اخبار را باید تلطیف کرد و نوعی فراواقعیت تولید نمود و عده ای نیز طرفدار روایت حقیقت ها هستند.
البته تولید فراواقعیت نیز خود تکنیکی است که بکارگیری غلط آن نتیجه عکس در پی دارد ، بطور مثال بازنمایی اخبار جهان غرب توسط صدا و سیما در برهه ای از تاریخ آنچنان یکسویه و به نوعی پر از نمایش بدبختی بود که ناخودآگاه مورد انتقاد عده ای از افکار عمومی قرار گرفت.
در این بین نظریات اسلامی در جنگ روایت ها گاهی رنگ و بوی فراواقعیت می دهد و گاهی رنگ و بوی بازنمایی حقیقت ها و همینطور مراجع فکری نیز در این مسئله راهبرد مشخصی ندارند و شاید از اینرو جامعه دچار چند دستگی شده است.
در پایان موضوعی که نباید فراموش شود آن است که دنیای امروز به یک دهکده جهانی تبدیل شده است بطوری که در عین وسعت ، کوچک و به هم مرتبط است ، منابع اطلاعاتی و خبری متعدد شده اند و دروغ ها زود رنگ می بازند.
🗞 گه گاه نوشت / @honar_hedayat