دکتر یعقوب توکلی: وضعیت کنونی جامعه مدرسین در تراز انقلاب و روحانیت شیعه نیست متأسفانه در سال‌های اخیر خصوصاً از زمان انتخاب خاتمی نقش جامعه مدرسین در فضای سیاسی کشور تا حدودی کم رنگ شد این کم رنگی بیشتر به این دلیل است که بدنه سیاسی جامعه باید شاخک‌های دقیق آن باشد و به دلیل درگیری علمای برجسته به مسائل علمی، مسائل سیاسی در منظر آن‌ها مغفول واقع شد و نتیجه آن شد که بدنه سیاسی از جامعه که وظیفه ارتباط با اقشار مختلف مردم و ارائه راهکار را برعهده داشت به‌خوبی عمل نکرده و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را از این نظر دچار ضعف کرد. به عبارتی آن طیف اندیشمند در جامعه مدرسین، سیاست اندیش نبوده و فضای سیاسی کشور را به خوبی تجزیه و تحلیل نمی‌کردند و این قدرت رصد دقیق این جریان را تضعیف کرده بود. این عدم توان رصد در بین سیاسیون جوانتری که تشکیلات دیگر را به نوعی اداره می‌کردند باعث شد که جامعه در سال های بعد توان تاثیرگذاری خودش را تا حدود زیادی از دست بدهد و در برخی موارد دچار اختلاف گردد. از این اختلافات می‌توان به عنوان نمونه انتخابات سال ۱۳۹۲ را مثال زد. بعضی از اعضای جامعه مدرسین از آقای ولایتی و بعضی از آقای جلیلی حمایت کردند. این اطلاعیه دوگانه و این دوگانگی که اتفاق افتاد تا حدود زیادی نشان می‌دهد که جامعه مدرسین طیف وسیعی از ارتباط‌ها و توجهات سیاسی که باید به اندازه یک تشکیلات عالم وفرهیخته روحانی داشته باشد از دست داده و به عنوان یکی از تأثیرگذارترین سازمان‌های روحانیت این مسئله ثابت می‌کند که بدنه سیاسی در جامعه مدرسین دچار ناکارآمدی و دچار نوعی نارسایی شده و رسانا نیست و نمی‌تواند قضایای جامعه را به خوبی به‌نحوی تحلیل کند حمایتش بر جریان سیاسی کشور تأثیر گذارد. این اشتباهات و به اصطلاح قضاوت‌هایی که منتهی به شکست می‌شود اثر روانی بدی بر جامعه خواهد گذاشت. به نظر می‌رسد که این طیف باید در این خصوص دست به نوآوری، بازسازی و باز آفرینی بزنند تا همانند دهه شصت بتوانند نقش مؤثر و بی‌بدیل خود را ایفا کنند و به‌عنوان یک جریان انقلابی مؤثر بر تحولات فضای سیاسی کشور تأثیر بگذارد. مطالعات روندی تاریخی نشان می‌دهد که اگر این بازآفرینی و نوآوری در جامعه مدرسین اتفاق نی‌افتد و جامعه به نقش خود در دهه شصت بازنگردد، این روند به نفع جریان انقلاب و روحانیت شیعه نیست.