#تحلیل_اختصاصی بررسی شباهت‌های ژئوپولیتیکی دوران پیش از جنگ‌های جهانی با وضعیت کنونی در تاریخ معاصر، دو جنگ جهانی اول و دوم نقطه عطفی در شکل‌گیری سیاست‌های جهانی بوده‌اند. نگاهی به شرایط پیش از این جنگ‌ها و مقایسه آن با وضعیت کنونی، شباهت‌های بسیاری را در عرصه‌های مختلف ژئوپولیتیکی نشان می‌دهد. در این مقاله به بررسی سه مرحله مهم یعنی ظهور قدرت‌های جدید، رقابت‌های تسلیحاتی و اتحادهای منطقه‌ای و درگیری‌های منطقه‌ای پرداخته و سپس این شباهت‌ها را با وضعیت کنونی مقایسه می‌کنیم. 1. ظهور قدرت‌های جدید پیش از جنگ جهانی اول و دوم: ظهور قدرت‌های جدید اقتصادی و نظامی یکی از عوامل کلیدی در تغییر توازن قدرت جهانی بود. پیش از جنگ جهانی اول، آلمان و ژاپن به‌عنوان قدرت‌های جدید صنعتی به رقابت با قدرت‌های قدیمی اروپا و آمریکا پرداختند. این قدرت‌ها با رشد سریع اقتصادی و نظامی به چالش‌ کشیدن نظم جهانی آن زمان پرداختند. همچنین، پس از جنگ جهانی اول، آلمان مجدداً در دهه ۱۹۳۰ تحت رهبری نازی‌ها به قدرت رسید و به عنوان یکی از قدرت‌های اصلی نظامی و صنعتی اروپا شناخته شد. جاه‌طلبی‌های ارضی و صنعتی آلمان نازی و ایتالیا در این دوران زمینه‌ساز جنگ جهانی دوم شد. در دنیای امروز نیز، ظهور قدرت‌های جدید به یکی از موضوعات اصلی سیاست بین‌الملل تبدیل شده است. چین و هند، به‌عنوان دو قدرت نوظهور، در حال رقابت با آمریکا و دیگر قدرت‌های سنتی غرب هستند. رشد اقتصادی سریع، توسعه نظامی و گسترش نفوذ در مناطق مختلف جهان از جمله در آسیا و آفریقا، زمینه‌های چالش میان این قدرت‌های جدید و قدرت‌های موجود را فراهم کرده است. 2. رقابت‌های تسلیحاتی و اتحادهای منطقه‌ای پیش از جنگ جهانی اول و دوم: یکی از ویژگی‌های مشترک دوران پیش از جنگ‌های جهانی، رقابت‌های تسلیحاتی و شکل‌گیری اتحادهای نظامی پیچیده بود. پیش از جنگ جهانی اول، مسابقه تسلیحاتی بین قدرت‌های اروپایی از جمله بریتانیا، آلمان و فرانسه به اوج خود رسید. علاوه بر این، اتحادهای نظامی مانند «اتحاد مثلث» (آلمان، اتریش-مجارستان و ایتالیا) و «اتحاد متفقین» (بریتانیا، فرانسه و روسیه) به تعمیق تنش‌ها کمک کرد. در دوران پیش از جنگ جهانی دوم نیز، مسابقه تسلیحاتی گسترده‌ای میان قدرت‌های محور (آلمان، ایتالیا و ژاپن) و متفقین (بریتانیا، فرانسه، آمریکا) شکل گرفت. پیمان‌هایی مانند پیمان عدم تجاوز آلمان و شوروی (۱۹۳۹) و اتحاد آلمان و ژاپن نمونه‌هایی از این اتحادهای نظامی بود. امروزه، رقابت تسلیحاتی جدیدی در سطح جهانی شکل گرفته است. علاوه بر رقابت سنتی در تسلیحات متعارف، کشورها در زمینه‌هایی چون هوش مصنوعی، جنگ سایبری و تسلیحات فضایی نیز به شدت با یکدیگر رقابت می‌کنند. اتحادهای نظامی مانند ناتو و پیمان‌های دفاعی میان چین و روسیه نیز نشان‌دهنده نقش اتحادهای منطقه‌ای در افزایش تنش‌ها است. 3. درگیری‌های منطقه‌ای پیش از جنگ جهانی اول و دوم: درگیری‌های منطقه‌ای همواره نقش کلیدی در تشدید تنش‌های جهانی داشته‌اند. پیش از جنگ جهانی اول، جنگ‌های بالکان در سال‌های ۱۹۱۲-۱۹۱۳ منجر به ناآرامی‌های قومی و ملی‌گرایانه در جنوب شرقی اروپا شد. این درگیری‌ها، با تحریک امپراتوری‌های اتریش-مجارستان و روسیه، نقش عمده‌ای در ایجاد زمینه‌های جنگ جهانی اول داشت. پیش از جنگ جهانی دوم، حمله ایتالیا به اتیوپی در سال ۱۹۳۵ و جنگ داخلی اسپانیا (۱۹۳۶-۱۹۳۹) از دیگر درگیری‌های منطقه‌ای بودند که به بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی در اروپا و افزایش احتمال جنگ جهانی دوم کمک کردند. در شرایط کنونی نیز، درگیری‌های منطقه‌ای به عامل اصلی بی‌ثباتی در جهان تبدیل شده‌اند. جنگ‌های داخلی در سوریه، یمن و لیبی و همچنین تنش‌های قومی و ملی‌گرایانه در مناطق مختلف جهان، یادآور تاثیر درگیری‌های منطقه‌ای پیش از جنگ‌های جهانی است. رقابت‌های قدرت‌های منطقه‌ای مانند ایران، عربستان سعودی و ترکیه در خاورمیانه نیز می‌تواند منجر به درگیری‌های گسترده‌تری شود. نتیجه‌گیری مقایسه وضعیت ژئوپولیتیکی قبل از جنگ‌های جهانی با وضعیت کنونی نشان می‌دهد که برخی از عوامل کلیدی همچنان در عرصه جهانی موثر هستند. ظهور قدرت‌های جدید، رقابت‌های تسلیحاتی و اتحادهای نظامی و درگیری‌های منطقه‌ای همچنان می‌توانند به تشدید تنش‌های بین‌المللی و بی‌ثباتی جهانی منجر شوند. با این حال، وجود سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد و مکانیزم‌های حل و فصل اختلافات، امیدواری‌هایی را برای جلوگیری از تکرار تاریخ به‌وجود آورده است. یاعلی مهر ١۴٠٣ میلاد رضایی https://eitaa.com/cityofsun