البته نوع دیگری از اصطلاح «آتش به اختیار»، در ادبیات نطامی مطرح است و آن «آتش به اختیار» در «میدان تیر» در دوران آموزش و تمرین می باشد و آن زمانی است که بعد از انجام توجیهات لازم توسط فرمانده میدان و پس از مشخص کردن هدف (سیبل مقابل) ، با فرمان «آتش به اختیار »، به نیروی عمل کننده اجازه می دهند در مدت زمان مشخص با در نظر گرفتن هدف ، تعداد فشنگ در اختیار خود را جهت کسب بالاترین نتیجه ، تحت نظارت شدید فرمانده میدان و عوامل تحت امرش ، مدیریت کند؛ چنانچه ملاحضه می شود ، این نوع از آتش به اختیار هم ، ضابطه مند ، دارای قاعده و قانون، به فرمان و با هدف مشخص می باشد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای (حفظه الله) با توجه به برنامه ریزیهای گسترده و هجمه های سنگین فرهنگی دشمن از یک سو و انفعال دستگاه های فرهنگی کشور و اولویت ناشناسی و رفتن متولیان امر فرهنگ به سوی مسائل فاقد اولویت و بعضاً در تضاد با ارزشهای دینی و فرهنگی جامعه اسلامی ایران، از سوی دیگر ، در دیدار رمضانی جمعی از دانشجویان در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۹۶ (12 رمضان)، با استعاره از ادبیات نظامی، واژه «آتش به اختیار فرهنگی» را برای اولین بار وارد ادبیات انقلاب اسلامی نمودند.
آن بزرگوار با این ابتکار حکیمانه، ضمن آگاه کردن دلسوزان عرصه فرهنگی کشور و نیروهای مومن انقلابی از جمله افسران جوان جنگ نرم و آحاد جامعه اسلامی از وضعیت اسفبار فرهنگی کشور و اخلال در دستگاه های مسئول و متولی این امر ، آنهارا ترغیب به فعالیت هرچه بیشتر ، فکری ، جهادی و عملی در این عرصه می نمایند؛ فعالیتی که با توجه به اخلال در سیستم مدیریت فرهنگی کشور، باید به صورت جهادی، خودجوش، تکلیف مدارانه و بدون چشم داشت به حمایت های دولتی و با تکیه بر ظرفیت های عظیم مردمی صورت گیرد.
در نتیجه در سایه این جهاد عظیم ، فکری ، فرهنگی و عملی، انشاءالله به حول و قوه الهی ضمن جلوگیری از رخداد یک فاجعه عظیم فرهنگی ، با سرعت هرچه بیشتر به سمت تحقق اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی حرکت کنیم.
ایشان در تبیین این بحث می فرمایند:
« من به همه‌ی آن هسته‌های فکری و عملیِ جهادی، فکری، فرهنگی در سرتاسر کشور مرتّباً میگویم: هرکدام کار کنید؛ مستقل و به‌قول میدان جنگ، آتش‌به‌اختیار؛ البتّه در جنگ، قرارگاه مرکزی وجود دارد که دستور میدهد، امّا اگرچنانچه رابطه‌ی قرارگاه قطع شد یا قرارگاه عیبی پیدا کرد، اینجا فرمانده دستورِ آتش‌به‌اختیار میدهد. خب شما افسرهای جنگ نرمید -قرار شد شما افسران جوان جنگ نرم باشید- آنجایی که احساس میکنید دستگاه مرکزی اختلالی دارد و نمیتواند درست مدیریّت کند، آنجا آتش‌به‌اختیارید؛ یعنی باید خودتان تصمیم بگیرید، فکر کنید، پیدا کنید، حرکت کنید، اقدام کنید.»
مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) در ادامه بحث ، در بیان علت صدور فرمان «آتش به اختیار فرهنگی» می فرمایند:
«گاهی اوقات انسان احساس میکند دستگاه‌های مرکزی فکر و فرهنگ و سیاست و مانند اینها دچار اختلالند، دچار تعطیلند؛ واقعاً آدم گاهی اوقات احساس میکند. حالا مثلاً فرض بفرمایید این‌همه ما مسئله‌ی فرهنگی در کشور داریم، مسائل مهم که شاید من بتوانم ده مسئله‌ی اصلیِ فرهنگی را بشمارم که اینها دچار مشکل است؛ فرض کنید مسئله‌ی سینما، یک مسئله‌ی مهم است، [یعنی] مسئله‌ی فرهنگی مهمّی است که سینمای کشور چه جوری اداره میشود، از کجا پشتیبانی میشود -حالا پشتیبانی خارجی هم پیدا میکنند برای فیلم‌ها- اداره‌ی هنر کشور و سینما که چیز کوچکی نیست؛ مثلاً فرض کنید ده مسئله‌ی این‌جوری میشود پیدا کرد، [امّا] ناگهان می‌بینید مثلاً فرض کنید اینکه فلان آهنگ قبل از افطار پخش بشود یا نشود، میشود مسئله‌ی اصلی؛ نامه‌نگاری میکنند! پیدا است که این دستگاه اختلال پیدا کرده که مسئله‌ی اصلی را از مسئله‌ی فرعی تشخیص نمیدهد و یک مسئله‌ی اصلاً بی‌اعتبارِ بی‌اهمّیّت فرعی را به‌عنوان یک مسئله‌ی اصلی، درشت میکنند. وقتی این‌جوری دستگاه‌های مرکزی اختلال دارند، آن‌وقت اینجا جای همان آتش‌به‌اختیاری است که عرض کردم.»
«بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان - 12 رمضان- ۱۷ /خرداد/ ۱۳۹۶»
پس از صدور این فرمان توسط رهبری معظم انقلاب اسلامی ، عکس العمل ها و مواضع مختلفی را در سطح جامعه و محافل سیاسی و فرهنگی کشور شاهد بودیم که در یک جمعبندی کلی می توان آنها در چهار دسته اصلی مورد بررسی قرارداد.
مواضع مختلف در رابطه با فرمان «آتش به اختیار فرهنگی»
1. گروه اول کسانی که با دشمن شناسی عمیق خود در سایه هدایت های حکیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی، موضوع را به خوبی فهمیده و درک نمودند و در راستای «نهضت روشنگری» و در امتداد «جهاد کبیر» ، این بحث را پیگیری نموده و کار را با نشاط هرچه بیشتر ادامه دادند.