🔻مناسک و دشمنان استعماریاش
یاداشت محمدحسین علیمردانی:
🔹امیل دورکیم، پدر علم جامعهشناسی بر خلاف ایرانیهای استعمارزده؛ مناسک را ستایش میکند و آن را محل تولد جامعه انسانی میداند.
🔹دورکیم در مهمترین اثرش درباره دین با استناد به دادههای تجربی، توضیح میدهد که مناسک به بازسازی و قوام اخلاقیِ افراد کمک میکند.
🔹او معتقد بود که نمادها و مفروضات مشترک درباره جهان منجر به وحدتی اخلاقی میگردد؛ به عبارت دیگر بدون این نمادها و مفروضات، «هر جامعهای چه جدید و چه ابتدایی، محکوم به تباهی و فروپاشیدگی است» و حیات اجتماعی و موجودیت عینی دین در گرو وجود مناسک است.
دورکیم برای مناسک چهار کارکرد بیان میکند:
🔹انضباط بخش: انسانها در مناسک از طریق تحمیل انضباط و خویشتنداری برای زندگی اجتماعی آماده میشوند.
🔹انسجام بخش: مناسک با گرد هم آوردن مردم، پیوندهای مشترک را ایجاد و تقویت میکند.
🔹حیات بخش: مناسک، میراث جمعی را احیاء و ابقاء میکند و ارزشهای پایدار را به نسلهای آینده منتقل میکند.
🔹شادی بخش: دین در شکل جمعی آن، با برانگیختن احساس اطمینان و تنها نبودن به انسان در مواجهه با فقدانها و ناکامیها مانند تجربه مرگ کمک میکند تا به توازن برسد و دوام بیاورد.
🔹ما عادت کردهایم مناسک را بر اساس جمعیت قضاوت و ارزشگذاری کنیم. مثلاً میگوییم برای تشییع پیکر شهدا این تعداد از مردم آمدند و برای دیدار با یک سلبریتی یا هشتگزنی مجازی آن تعداد از مردم درگیر شدهاند؛ نکته اما این است که مهمتر از تعداد افراد، اتفاقی است که در مناسک میافتد.
🔹مناسک مذهبی همان چیزی است که با مجموعه کاملی از کارکردهایش به زندگی روزمره جامعه وارد میشود در حالی که مراسمات جمعی دیگر مانند برگزاری یک کنسرت چند هزار نفری، شاید یکی یا دو تا از کارکردهای چهارگانه مناسک را داشته باشند.
🔹نتیجهگیری میان خطوط نقدهای استعمارزده، غربمحور و جامعهستیز علیه مناسک با شعار «مناسک همان فرمِ از محتوا و معنا تهی شده است» این است که اساسا دین نباید حیات و بروز اجتماعی داشته باشد و دینی هم که در جامعه نباشد. وجود نیز نخواهد داشت.
🇮🇷
https://t.me/kafesiasi
🇮🇷
https://eitaa.com/kafesiasi