مثل معروفی است - که البته افسانه است- می‏گویند که یک غیب‌گو و رمالی، علم غیب‌گویی و رمالی را به بچه‏اش آموخته بود. خودش در دربار پادشاه حقوق خوبی می‏گرفت، این علم را به بچه‏اش آموخته بود که بعد از خودش او این پست را اداره کند. تا روزی که او را به پادشاه معرفی کرد. پادشاه خواست که او را امتحان کند. تخم مرغی در دستش گرفت و به او گفت: اگر گفتی که در دست من چیست ؟ او هر چه حساب کرد نفهمید که‏ چیست. پادشاه گفت: وسطش زرد است و اطرافش سفید. یک فکری کرد و گفت: این سنگ آسیائی است که در وسطش هویج ریخته‏اند. پادشاه خیلی‏ بدش آمد و بعد پدرش را آورد و گفت: آخر این چه علمی است که به او آموخته‏ای؟! گفت: علم را من خوب آموختم ولی این عقل ندارد. آن حرف‏ اول را از روی علمش گفت ولی این دومی را از روی بی‏عقلیش گفت. شعورش‏ نرسید که سنگ آسیا در دست انسان جا نمی‏گیرد. این را عقل آدم باید حکم‏ بکند. این داستان معروف است و من تا به حال از چند نفر شنیده‏ام: می‏گویند: یک وقت یک خارجی آمده بود کرج، با یک دهاتی روبرو شد. این دهاتی‏ خیلی جواب‌های نغز و پخته‏ای به او می‏داد. هر سؤالی که می‏کرد خیلی عالی‏ جواب می‏داد. بعد او گفت که تو اینها را از کجا می‏دانی؟ گفت: «ما چون سواد نداریم فکر می‏کنیم». این خیلی حرف پرمعنایی است: آنکه‏ سواد دارد معلوماتش را می‏گوید ولی من فکر می‏کنم. و فکر خیلی از سواد بهتر است. این مسأله که باید در افراد و در جامعه رشد شخصیت فکری و عقلانی پیدا بشود یعنی قوه تجزیه و تحلیل در مسائل پیدا بشود، یک مطلب اساسی‏ است؛ یعنی در همین آموزش‌ها و تعلیم و تربیت‌ها در مدرسه‏ها وظیفه معلم‏ بالاتر از اینکه به بچه یاد می‏دهد اینست که کاری بکند که قوه تجزیه و تحلیل او قدرت بگیرد، نه اینکه فقط در مغز وی معلومات بریزد، که اگر معلومات خیلی فشار بیاورد ذهن بچه راکد می‏شود. در میان علما، افرادی که خیلی استاد دیده‏اند، من به اینها هیچ اعتقاد ندارم. به همین دلیل اعتقاد ندارم که خیلی استاد دیده‏اند، همان که‏ برایشان باعث افتخار است. مثلاً می‏گویند: «فلان کس سی سال به درس‏ مرحوم نائینی رفته، یا بیست و پنج سال متوالی درس آقا ضیاء را دیده.» عالمی که سی سال یا بیست و پنج سال عمر را یکسره درس این استاد و آن‏ استاد را دیده، او دیگر مجال فکر کردن برای خودش باقی نگذاشته، دائماً می‏گرفته، تمام نیرویش صرف گرفتن شده، دیگر چیزی نمانده برای آنکه با نیروی خودش به مطلبی برسد.   شهید مطهری؛ کتاب تعلیم و تربیت در اسلام ✍️ خبر و تحلیل سیاسی: @khabarvatahlilesiasi