آیت الله مظاهری : امام محمدباقر(ع)مي‌فرمايند:  «الْكَمَالُ‏ كُلُ‏ الْكَمَالِ‏ التَّفَقُّهُ‏ فِي الدِّينِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَةِ وَ تَقْدِيرُ الْمَعِيشَةِ»(۱) اگر کسی این روایت را سر مشق خود و زندگی خود قرار دهد، به تمام معنا کامل مي‌شود و حتماً اهل بهشت است.]؛ كمال انسان و بالاترین كمال او، عالم شدن در دين و صبر در بلا و اندازه‌گیری در زندگى است. فراز اوّل روايت، راجع به تفقّه در دين، به معناي آشنایی در مسائل اسلامی و فهم و تفهّم علوم ديني است. پيامبر گرامي «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» مي‌فرمايند: علوم ديني بر سه قسم است: اعتقادات، اخلاق و احکام. «إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آيَةٌمُحْكَمَةٌ أَوْ فَرِيضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ»(۳) تفقه در اعتقادات، تفقه در احکام و تفقه در اخلاق، انسان را کامل مي‌کند. یعنی یک مسلمان، به‌خصوص يک طلبه، یک فاضل، کسي که شخصيّت ديني و اجتماعي دارد، اوّلاً باید آشنا به اعتقادات تشیّع باشد؛ تشیّع بيش از چهل مسألۀ اعتقادی دارد.(۴) همۀ ما باید به‌اندازه‌اي با اين مسائل آشنا باشیم که اگر کسي راجع به اصول دين سؤال کرد يا شبهه‌اي وارد نمود، فوراً بتوانيم پاسخ استدلالي بدهيم. اساساً اعتقادات تقليدي نيست و همه بايد در آن مجتهد باشند و بتوانند مسائل را اثبات کنند. ثانياً همه بايد با علم اخلاق آشنايي داشته باشند. مثلاً بدانند حسد يا تکبّر چیست؟ درمان رذائل اخلاقي چگونه است؟ بايد بدانند قرآن مي‌فرمايد: اگر درخت رذالت را از دل بکنيد رستگار خواهيد شد، وگرنه شما را به جهنّم مي‌کشاند: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها، وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها»(۵) ثالثاً آشنايي نسبت به احکام و مسائل فرعي شرعي لازم است. اين آشنايي براي طلبه‌ها بيش از ديگران و در حدّ تسلّط ضرورت دارد. گاهي ديده مي‌شود يک نفر طلبه است، امّا پاسخ سؤال شرعي را بلد نيست. این نقص بزرگي است و طلبه‌ها بايد بر همۀ فروع در احکام، تسلّط کافي داشته باشند. علوم ديگر، چه علوم دانشگاهی، چه علوم حوزوي باشد، معلوم است خوب است و تعليم و تعلّم آن علوم نيز مفيد است، امّا علوم پایه در دين و اساس علم دين، اعتقادات، اخلاق و احکام است و تفقّه در اين سه علم، انسان را به کمال مي‌رساند و رستگار مي‌کند. منابع اصلي علوم ديني نيز قرآن کريم و روايات اهل‌بيت«سلام‌الله‌علیهم»است. قرآن کريم، حاوي همۀ علوم است و همه چيز در آن هست: «وَ لا رَطْبٍ‏ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في‏ كِتابٍ مُبينٍ» (۶)؛ در حالي که مثلاً کتاب فلسفه يا کتاب علوم طبيعي نيست، امّا همۀ علوم در آن نهفته است و کسي که مي‌خواهد به کمال برسد، بايد با قرآن انس داشته باشد. روايات شريف اهل‌بيت«سلام‌الله‌علیه» در کتبي نظير اصول کافي، در هر سه بخش اعتقادات، اخلاق و احکام، فراوان است و بايد مطالعه شود. ٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫ [۱]. الکافی، ج ۱، ص ۳۲؛ ج ۵، ص ۸۷؛ تحف العقول، ص ۲۹۲؛ منیة المرید، ص ۳۷۶ و ... [۲]. الکافی، ج ۱، ص ۳۲. [۳]. الکافی، ج ۱، ص ۳۲: [۴]. ر.ک: رسالۀ توضيح‌المسائل، بخش اعتقادات. [۵]. الشمس، ۹ و ۱۰: «كه هر كس آن را پاك گردانيد، قطعاً رستگار شد، و هر كه آلوده‏اش ساخت، قطعاً درباخت.» [۶]. الأنعام، ۵۹: «و هيچ تر و خشكى نيست مگر اينكه در كتابى روشن [ثبت‏] است منبع : پایگاه آیت الله مظاهری