🔹مؤمن، کسی است که به تمام استعدادهایش رشد می‌دهد و وقتی خودش رشد کرد و نورانی شد نور می‌پاشد و در دیگران اثر می‌گذارد. مؤمن، نمی‌تواند در محیطی باشد و آنجا را عوض نکند. او یا رشد می‌دهد یا رشد می‌گیرد و یا هجرت می‌کند. 🔹رسول، وقتی دیگر نمی‌تواند در مکه کاری بکند حق ماندن ندارد و باید هجرت کند. من اگر نتوانستم کسی را که با او هستم رشد دهم باید از او جدا شوم؛ مسامحه، تساهل، «ببینیم چه می‌شود»، قابل قبول نیست؛ 🔹 ولی اگر یک جوان یهودی را دیدی که می‌توانی بعد از پنج سال در او اثر بگذاری، باید با او باشی و از او کار بکشی و با او رفت و آمد کنی؛ چراکه مؤمن اینگونه به روابط می‌نگرد. 📚عوامل رشد رکود انحطاط