📖 امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه سخنى را كه در حكمت 82 آمده بود به صورت جالب ديگرى بيان مىكند و مىفرمايد: «كسى كه جملۀ «نمىدانم» را ترك كند مواضع آسيبپذير خود را در معرض ضربههاى خطرناك (مخالفان) قرار داده است»؛ (
مَنْ تَرَكَ قَوْلَ «لَا أَدْرِي» أُصِيبَتْ مَقَاتِلُهُ).
👈 اشاره به اينكه با اين كار خود را به هلاكت مىافكند و اين هلاكت ممكن است جنبۀ دنيوى داشته باشد در آنجا كه سخنان نسنجيده و خطرآفرين است و يا جنبۀ اخروى، در آنجا كه سخنانش لطمه به حيثيت و آبروى اشخاص وارد مىكند يا مردم را به گمراهى مىكشاند.
👈 «مقاتل» جمع «مقتل» است. ارباب لغت آن را به مواضعى از بدن كه اگر ضربه بر آن وارد شود حيات انسان به مخاطره مىافتد تفسير كردهاند؛ مانند سر و سينه و امثال آن.
◽ ابن ابىالحديد در شرح اين سخن حكيمانه داستان جالبى از بوذرجمهر نقل مىكند كه زنى نزد او آمد و از مسئلهاى سؤال كرد. بوذرجمهر گفت: نمىدانم. زن عصبانى شد. گفت: پادشاه هر سال آلاف و الوفى به تو مىدهد كه بگويى نمىدانم؟ بوذرجمهر گفت: آنچه را به من مىدهد در برابر چيزهايى است كه مىدانم و اگر مىخواست در برابر آنچه نمىدانم چيزى به من بدهد تمام
#بيتالمال او نيز كفايت نمىكرد (اشاره به اينكه مسائلى را كه ما نمىدانيم بسيار بيشتر از آن است كه مىدانيم).
◽ نيز از بعضى فضلا نقل مىكند كه اگر كسى در برابر چيزهايى كه نمىداند بگويد: نمىدانم، او را تعليم مىدهيم تا بداند و اگر بگويد: مىدانم، امتحانش مىكنيم تا بگويد نمىدانم (و رسوا شود).
◽ شبيه اين سخن را مرحوم مغنيه در فى ظلال نهج البلاغه از كتاب «الحكمة الخالده» نقل مىكند كه دانشمندى مىگفت: گفتن «لا أدرى» (نمىدانم) را ياد بگيريد، چرا كه اگر بگوييد نمىدانم به شما تعليم مىدهند تا
#بدانيد و اگر بگوييد مىدانم از شما سؤال مىكنند و نمىدانيد و رسوا مىشويد.