بول داشتند، چنانکه در آیۀ ۳۸ همین سوره خواندیم که اگر از آنان سؤال کنی آفریدگار آسمان ها و زمین کیست؟ خواهند گفت: خدا. ولی نظارت و حفاظت را به بتها نیز نسبت می‌دادند.
پیام‌های سورۀ زمر - آیات ۶۲ - ۶۳:
۱. موحّد واقعی کسی است که به تمام ابعاد توحید معتقد باشد: توحید در خالقیّت. «خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ» توحید در ربوبیّت. «عَلی کُلِّ شَیْءٍ وَکِیلٌ» توحید در عبادت. آیۀ بعد: «أَ فَغَیْرَ اللَّهِ تَأْمُرُونِّی أَعْبُدُ ...»
۲. همۀ هستی، در آفرینش و بقا، محتاج او هستند. «خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ وَکِیلٌ»
۳. خداوند آفریدگار هستی است و باز هم می‌تواند خلق کند. «خالِقُ ... لَهُ مَقالِیدُ »
۴. کفر منکران، به خدا ضرری نمی زند، زیرا او مالک آسمان‌ها و زمین است. «وَ الَّذِینَ کَفَرُوا ... أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ»
«قُلْ أَ فَغَیْرَ اللَّهِ تَأْمُرُونِّی أَعْبُدُ أَیُّهَا الْجاهِلُونَ * وَ لَقَدْ أُوحِیَ إِلَیْکَ وَ إِلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکَ لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ وَ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ» «بگو: «ای نادانان! آیا مرا فرمان می دهید که جز خدا بپرستم؟» * و قطعاً به تو و به کسانی که (از پیامبران) پیش از تو بوده اند وحی شده است که: «اگر شرک ورزی بدون شک عمل تو تباه می‌شود و قطعاً از زیانکاران خواهی شد.»»
نکته‌های سورۀ زمر - آیات ۶۴ - ۶۵:
شرکِ بعد از توحید، عبادات را محو می کند. در این آیه، شرک و در آیۀ ۲۱۷ سورۀ بقره ارتداد سبب حبط عمل معرّفی شده است. «وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ»
گرچه مخاطب اولیه در این آیات، شخص پیامبر است، امّا همۀ مردم در این امور با پیامبر شریکند و خطاب خداوند به پیامبر از جهت اهمیّت موضوع است که حتّی اگر پیامبر هم لحظهای شرک ورزد اعمالش تباه خواهد شد و زیان خواهد کرد و یا از باب به در میگوید تا دیوار بشنود.
پیام‌های سورۀ زمر - آیات ۶۴ - ۶۵:
۱. جهل، سرچشمۀ انحرافات است. «أَ فَغَیْرَ اللَّهِ ... أَعْبُدُ أَیُّهَا الْجاهِلُونَ»
۲. هرگز در برابر خواسته‌‌های نابخردان تسلیم نشویم. «تَأْمُرُونِّی ... أَیُّهَا الْجاهِلُونَ»
۳. عبادت باید بر اساس معرفت معبود باشد. «أَ فَغَیْرَ اللَّهِ تَأْمُرُونِّی أَعْبُدُ ... أَیُّهَا الْجاهِلُونَ»
۴. نابخردان، در صدد به انحراف کشاندن دیگران، حتّی انبیاء هستند. «تَأْمُرُونِّی ... أَیُّهَا الْجاهِلُونَ»
۵. پیامبر اسلام آخرین پیامبر آسمانی است. «الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکَ» (در قرآن هرگز «من بعدک» نیامده است).
۶. شرک، از هیچ کس قابل اغماض نیست. «لَئِنْ أَشْرَکْتَ»
۷. عصمت انبیاء مانع امر و نهی و تشویق و تهدید الهی نیست. «لَئِنْ أَشْرَکْتَ»
۸. خطر شرک بسیار جدی است. (سه بار حرف لام مفتوحه که نشانۀ تأکید است تکرار شده). «لَئِنْ- لَیَحْبَطَنَ- لَتَکُونَنَّ»
«بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ وَ کُنْ مِنَ الشَّاکِرِینَ * وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ وَ الْأَرْضُ جَمِیعاً قَبْضَتُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ السَّماواتُ مَطْوِیَّاتٌ بِیَمِینِهِ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ» «بلکه تنها خدا را پرستش کن و از سپاس گزاران باش * و خدا را آن گونه که حقّ اوست قدردانی نکردند (و او را نشناختند)، در حالی که روز قیامت زمین یکسره در قبضۀ قدرت اوست و آسمان‌ها به دست قدرت او در هم پیچیده‌اند. او منزه است و از آن چه شریک او قرار می‌دهند، برتر است»
نکته‌های سورۀ زمر - آیات ۶۶ - ۶۷:
امام صادق علیه‌السّلام فرمود: مراد از «یمین» دست قدرت خداست. (توحید صدوق، ص ۱۶۱)
فرمان‌های خداوند دو نوع است:
۱. دستور مولوی که خداوند به عنوان مولا صادر می کند و عقل را به اسرار آن راهی نیست، نظیر فرمان طواف در مکّه. «وَ لْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتِیقِ» (حج،۲۹)
۲. دستور ارشادی، که عقل نیز راز و رمز آن را درک می‌کند و حکم خداوند، ارشاد به حکم عقل است، نظیر جمله «کُنْ مِنَ الشَّاکِرِینَ» زیرا تشکّر در برابر ولی نعمت را عقل حکم می‌کند.
پیام‌های سورۀ زمر - آیات ۶۶ - ۶۷:
۱. یکتا پرستی راه نجات از خسارت است. «لَتَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ»
۲. بهترین راه تشکّر از خداوند عبادت است. «فَاعْبُدْ وَ کُنْ مِنَ الشَّاکِرِینَ»
۳. توحید، نشانۀ شناخت درست و قدرشناسی است و شرک، برخاسته از عدم شناخت و قدردانی است. «وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ»
۴. آسمان و زمین در برابر قدرت الهی ناچیزند. «قَبْضَتُهُ- مَطْوِیَّاتٌ بِیَمِینِهِ»
۵. برای شناخت بهتر خداوند، باید به قدرت و احاطۀ مطلقۀ او توجّه کنیم. «وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ وَ الْأَرْضُ جَمِیعاً ... وَ السَّماواتُ ...»
۶. به سراغ دیگران نرویم، که همه چیز