بسم الله الرحمن الرحیم
پیامبر و امامان ، پیش از آنکه نبی و امام باشند ، « عبد » بودند که پروردگار داشتند . فرموده اند که ما را از حد ربوبیت پایین بیاورید آنگاه هرچه می خواهید بگویید . امام علی علیه السلام فرموده است :« ایاکم والغلو فینا ، قولوا : انا عبید مربوبون و قولوا فی فضلناماشئتم » .(149).
از غلو درباره ما بپرهیزید ، بگویید که ما بندگانی هستیم تحت اراده رب ، وهر چه خواستید در فضیلت ما بگویید .
پدیده غلو در تاریخ اسلام ، موجب گمراهی عده ای شده است . این غلو ، بویژه نسبت به حضرت علی علیه السلام بیشتر بروز کرده است . آن حضرت دراشاره به این گمراهی و انحراف فکری می فرماید :
« مثلی فی هذه الامة مثل عیسی بن مریم ، احبه قوم فغالوا فی حبه فهلکوا وابغضه قوم فهلکوا ...» (150).
مثل من در این امت ، همچون عیسی بن مریم است ، گروهی او را دوست داشتند و در محبت ، غلو و افراط کردند و به هلاک افتادند ، گروهی هم دشمنش شدند و هلاک گشتند .
حب افراطی همیشه دورکننده از حق است . علی علیه السلام در سخنی خطاب به خوارج نهروان فرمود :
صفحه 89
در مورد من دو گروه به هلاکت خواهند افتاد : یکی دوستداران افراطی که « حب » آنان را به راه ناحق می کشاند ، یکی هم دشمنان افراطی . (151).
حب افراطی و نسبت دادن مقام و شان الوهیت برای ائمه ، نوعی بدعت و شرک بود که به وسیله دوستان نادان یا دشمنان عنود ، در تاریخ اسلام پدید آمد و برای شیعه و ائمه دردسرهایی داشت و هنوز هم برخی از آن اعتقادات و گرایشها ، دستاویز دشمنان برای حمله به تشیع می گردد . دشمنان اهل بیت ، خود از کمک کاران نشر اینگونه افکار و آثار بوده وهستند ، چون از این رهگذر ، می توانند چهره شیعه را وارونه نشان دهند . (152).
البته خطر دیگری از سوی دیگر است . در برخی مناطق و محافل هم به بهانه خوف از خطر غلو ، نقل فضایل و مناقب اهل بیت را که در روایات قطعی آمده است ترک می کنند و هر فضیلتی را که کمی با عقل بشر جورنیاید ، به نام غلو ، رد می کنند که این هم درست نیست و خواسته دشمن است .
مخالفان شیعه ، ما را به غلو نسبت می دهند .
ما ضمن آنکه باید از غلو بپرهیزیم و گرفتار انحراف در عقیده نشویم ، پاسخی هم برای رد اتهامات آنان داشته باشیم و مرزی میان « غلو » و « بیان فضایل » بشناسیم تا بتوانیم شبهات آنان را دفع کنیم .
به هر حال ، باید سطح فکر و ظرفیت نوجوانان و کودکان را در نظرگرفت و احادیث و فضایل قابل درک و هضم برایشان گفت .
صفحه 90
صرف اینکه سخنی در احادیث آمده است ، مجوز نقل آن برای عموم نیست . گاهی عدم تناسب مطلب با کشش فکری شنوندگان یا خوانندگان ، آنان را مساله دار می کند و منکر اصل دین و عقاید می شوند .
149 ) اهل البیت فی الکتاب والسنه ، ص 531 .150 ) بحارالانوار ، ج 35 ، ص 315 .151 ) همان ، ج 33 ، ص 373 .152 ) اهل تحقیق ، در این زمینه از جمله به بحث مستوفای « مشکلة الغلاة » در کتاب « الامام الصادق والمذاهب الاربعه » ، اسد حیدر ، ج 4 ، ص 369 مراجعه کنند .