ناکارشناسان کارشناس نما2⃣
*⃣مهارت مواجهه با مسئله*⃣
گام اول: قاعده ترجیح سکوت فعالانه بر سخن منفعلانه
در اینگونه رخدادها، گام اول توجه به این نکته است که «سکوت فعالانه» مقدم بر «سخن منفعلانه» است. به بیان حضرت امیر بیان علیه السلام: «بسا سکوتی که رساتر از سخن است» (رُبَّ سُکوتٍ أبلَغُ مِن کلامٍ (غرر الحکم، ح5321))؛ و یا «رُبَّ کلامٍ جَوابُهُ السُّكوتُ»(غرر الحکم، ح5303). در فرمایش دیگری فرمودند: «چون در سخن گفتن مغلوب شدی، مبادا در سکوت کردن مغلوب شوی» (إذا غُلِبْتَ علی الکلامِ فإیّاكَ أنْ تُغْلَبَ علی السُّكوتِ(غرر الحکم، ح4061)). حتی امام صادق علیه السلام فرمودند: «هرکس به هر سؤالی که از او میشود پاسخ دهد، دیوانه است» (إنّ مَن أجابَ فی کلِّ ما یُسْألُ عَنهُ لَمَجنونٌ(معانی الأخبار، ج2، ص238)).
قاعده ترجیح سکوت فعالانه بر سخن منفعلانه، به دو دلیل است. یکی امکان رصد دقیقتر میدان و کشف همه ابعاد ماجرا است. «دشمنان ملت از شفافبودن فضا ناراحتند؛ فضای شفاف را برنمیتابند؛ فضای غبارآلود را میخواهند. در فضای غبارآلود است که میتوانند به مقاصد خودشان نزدیک شوند و به حرکت ملت ایران ضربه بزنند. فضای غبارآلود، همان فتنه است. اینی که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «فَلَوْ أَنَّ الْبَاطِلَ خَلَصَ مِنْ مِزَاجِ الْحَقِّ لَمْ یَخْفَ عَلَى الْمُرْتَادِینَ»؛ اگر باطل، عریان و خالص بیاید، کسانی که دنبال شناختن حق هستند، امر برایشان مشتبه نمیشود؛ میفهمند این باطل است. «وَ لَوْ أَنَّ الْحَقَّ خَلَصَ مِنْ لَبْسِ الْبَاطِلِ انْقَطَعَتْ عَنْهُ أَلْسُنُ الْمُعَانِدِینَ»؛ حق هم اگر چنانچه بدون پیرایه بیاید توی میدان، معاند دیگر نمیتواند حق را متهم کند به حق نبودن. بعد میفرماید: «وَ لَکِنْ یُؤْخَذُ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ وَ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ فَیُمْزَجَانِ»(نهجالبلاغه، خطبه50)؛ فتنهگر یک تکه حق، یک تکه باطل را میگیرد، اینها را با هم مخلوط میکند، در کنار هم میگذارد؛ آن وقت کسانی که دنبال حقند، برایشان امر مشتبه میشود. فتنه این است دیگر» (29/10/1388).
دلیل دوم این است که در بسیاری از مواقع سکوت فعالانه باعث تحقق «الباطِلُ یَموتُ بِتَركِ ذِکرِهِ» میگردد و باطل با عدم تکرار، به خودیی خود زایل میشود و از بین میرود؛ «فَذَرْهُمْ وَمَا یَفْتَرُونَ»(انعام: ۱۱۲).