بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ السَّلاَمُ عَلَى مَهْدیِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم موضوع: «» ✍️ مناسبت روز: امروز است و طبق روایات این روز، متعلق به امیرالمومنین (ع) و حضرت زهرا (س) می‌باشد؛ لذا طبق روال هفته‌های قبل، امروز نیز مبحثی را تحت عنوان «یکشنبه‌ها با نهج‌البلاغه» تقدیم حضور شما می‌نمائیم و امیدواریم با همت شما عزیزان و بیان این مبحث بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء، همه‌ی مؤمنین در کل مساجد کشور حداقل در هر یکشنبه، دقایقی در محضر مولای متقیان قرار گیرند. 📗 عنوان: حکمت ٢٠٨ 🧿 «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ، وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ، وَ مَنْ خَافَ أَمِنَ، وَ مَنِ اعْتَبَرَ أَبْصَرَ، وَ مَنْ أَبْصَرَ فَهِمَ، وَ مَنْ فَهِمَ عَلِمَ» امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «هر کس به حساب خود برسد، سود می‌برد؛ و آن کس که غافل بماند، زیان می‌بیند؛ و کسی که از خدا پروا کند، ایمن می‌گردد؛ و کسی که عبرت گیرد، بینا می‌شود؛ و آن کس که بینا گردد، حقایق را می‌فهمد؛ و آن کس که (حقایق را) بفهمد، دانا می‌شود» در این کلام حکیمانه امیر بیان، شش جمله وجود دارد که سه جمله از آن مستقل از یکدیگر و سه جمله دیگر مرتبط با جملات دیگر هستند و البته هر کدام به نکته‌ مهمی اشاره می‌کنند که در سخن امروز به جملات اول و دوم می‌پردازیم: ✍️ «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِح، وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ»؛ امیر بیان، در جمله اول و دوم اشاره به موضوع «حسابرسی» می‌نمایند؛ مسئله‌ای که در زندگی مادی مردم نیز وسیله‌ای برای رسیدن به سود و پرهیز از زیان‌ می‌باشد و آدمی از قدیم الایام، وسایل مختلفی را برای ثبت و ضبط آن فراهم نموده‌ است تا با بررسی مداوم حساب‌ها، هرگاه احساس زیان نماید بلافاصله به سراغ نقطه‌ آسیب‌پذیر رفته و آن را اصلاح کرده و زیان را تبدیل به سود نماید! بر همین اساس اسلام در امور معنوی نیز به محاسبه دقیق حساب خویش دستور داده تا انسان مراقب اعمال خویش باشد و حسابرسی مداوم و دقیق انجام دهد تا همواره از ضرر جلوگیری کرده و سود معنوی ببرد و مسلماً کسی که از آن غافل گردد، دچار خسران و زیان در دنیا و آخرت می شود؛ چنانچه رسول خدا (ص) می‌فرمایند: «لا يَكونُ العَبدُ مؤمنا حتّى يُحاسِبَ نفسَهُ أشَدَّ مِن مُحاسَبَةِ الشَّريكِ شَريكَهُ و السَّيّدِ عَبْدَهُ»: «بنده، مؤمن نباشد مگر آنگاه كه سخت‌تر از حسابرسى شريك از شريكش و خواجه از غلامش، از نفْس خود حساب بكشد» (بحارالأنوار، ٧٠/٧٢/٢٢) لذا انسان عاقل و آینده‌نگر در مسائل معنوی و امور اخروی، حسابگری شدیدتر و دقیق‌تر می‌نماید، چراکه می‌داند که خداوند حسابگرانی ویژه برای حساب دقیق اعمال هر فرد قرار داده، چنانچه در آیات ١٠ الی ١٢ سوره انفطار می‌فرماید: «وَ إِنَّ عَلَيْكُمْ لَحٰافِظِينَ كِرٰاماً كٰاتِبِينَ يَعْلَمُونَ مٰا تَفْعَلُونَ‌»: «و به یقین نگاهبانانی بر شما گمارده شده که نویسندگانی والا‌مقام هستند و می‌دانند شما چه می کنید» و در ٢٩ سوره جاثیه نیز می‌فرماید: «هٰذا كِتابُنا يَنطِقُ عَلَيكُم بِالحَقِّ ۚ إِنّا كُنّا نَستَنسِخُ ما كُنتُم تَعمَلونَ»: «این نامه اعمال شماست که ما نوشته‌ایم و به حق بر ضدّ شما سخن می‌گوید؛ و بدانید قطعاً آنچه را شما انجام می‌دادید، ما می‌نوشتیم» ✍️ علاوه بر آیات قرآن کریم، در روایات اسلامی نیز بر حسابرسی دقیق و مداوم و همه روزه تأکید شده و به آدمی توصیه گردیده که همانگونه که طبق معمول در پایان هر روز کاری، بازرگانان و تجار و کسبه، حساب روز خود را محاسبه و در دفاتر مربوطه ثبت می‌نمایند، انسان در امور معنوی نیز می‌بایست هر شب به اعمالی که در روز انجام داده است، نگاهی حسابگرانه افکنده و اگر خطایی کرده، توبه نموده و اگر کار خوبی انجام داده، شکر الهی به جا آورده و تصمیم بر تکرار آن بگیرد؛ چنانچه امام کاظم (ع) می‌فرمایند: «لَيس مِنّا مَن لَم يُحاسِبْ نَفْسَهُ في كُلِّ يَومٍ ، فإنْ عَمِلَ خَيرا اسْتَزادَ اللّه َ مِنهُ وحَمِدَ اللّه َ علَيهِ ، وإنْ عَمِلَ شَيئا شَرّا اسْتَغْفَرَ اللّه َ وتابَ إلَيهِ»: «از ما نيست كسى كه هر روز به حساب خود رسيدگى نكند و ببيند كه اگر كار نيكى انجام داده است از خداوند توفيق انجام بيشتر آن را بخواهد و خدا را بر آن سپاس گويد و اگر كار بدى انجام داده است از خدا آمرزش بخواهد و توبه كند» (الاختصاص، ص٢۶) در پایان این بخش از حکمت ٢٠٨ باید بدانیم که علماء و ارباب سیر و سلوک نیز برای پیمودن مسیر قرب الهی از نخستین توصیه‌هایی که به رهروان سیر الی الله می‌کنند، مراقبه و محاسبه اعمال است؛ چرا که بدون آن، پیمودن این راه خطیر امکان‌پذیر نمی‌باشد. ✍️ انشاالله به شرط حیات، ادامه مبحث حکمت ٢٠٨ نهج‌البلاغه را در یکشنبه بعدی تقدیم حضور شما گرامیان خواهیم نمود. https://eitaa.com/ROOZBARG