* دولت در حوزه سیاست خارجی چگونه عمل کرد؟ الگوی دیپلماسی حسن روحانی در طول ۸ سال ریاست‌جمهوری خود، بر کنار آمدن با آمریکا و غرب، به امید کسب مواهب اقتصادی بنا شده بود. اما این رویای روحانی نه‌تنها به واقعیت بدل نشد، که به دلیل تمرکز بیش از حد بر ارتباط با غرب و در نهایت پذیرش شکست در این مسیر، کشور را به لبه پرتگاه برد. روحانی نه‌تنها با برجام موفق به کسب مواهب اقتصادی نشد، که عملا به ‌خاطر کوتاهی در برابر آمریکا و اروپایی‌ها باعث گستاخی غرب شد تا فشارهای خارجی را به بالاترین سطح ممکن برسانند. به عبارت بهتر، حسن روحانی ۸ سال کشور را معطل غرب کرد و در نهایت نیز با بدقولی آنها مواجه شد و در چنین شرایطی اقتصاد کشور بیش از پیش به سمت فروپاشی رفت. در چنین فضایی، دولت سیزدهم به ریاست رئیسی سعی کرد خط دیپلماسی کشور را بر مبنای شناسایی ظرفیت‌های منطقه‌ای و گسترش همکاری با کشورهای غیرغربی از یک سو و جلو بردن تعامل با غرب از موضع قدرت از سوی دیگر پیش ببرد. در طول یک سال گذشته روابط و مبادلات ایران با همسایه‌ها افزایش محسوسی پیدا کرده است. چنانکه حسین امیرعبداللهیان مردادماه امسال با تشریح نقشه راه و برنامه‌های وزارت امور خارجه در حوزه دیپلماسی اقتصادی گفت: اولویت اصلی دستگاه دیپلماسی در دولت سیزدهم بر توسعه و گسترش همکاری با همسایگان استوار است به گونه‌ای که در مدت استقرار دولت جدید حجم مبادلات تجاری از ۲۷ درصد به ۵۷۰ درصد افزایش یافته است. همان‌طور که اشاره شد، ازسرگیری تعامل و گسترش همکاری با کشورهایی که در طول ۸ سال روی کار بودن دولت تدبیر، به خاطر توجه بیش از اندازه به غرب از برنامه دیپلماسی حسن روحانی کنار گذاشته شده بودند، مبنای سیاست خارجی سیدابراهیم رئیسی بوده است. تقویت و احیای رابطه با کشورهای آسیای میانه مثل تاجیکستان، آغاز به کار کریدور شمال - جنوب و سوآپ گازی ترکمنستان به کشور آذربایجان از مرز کشورمان، بخشی از نتایج سیاست خارجی موفق دولت سیزدهم بوده است. بازگشایی سفارت کشورهایی مثل امارات و کویت در تهران دیگر مثال‌هایی هستند که می‌توان برای دیپلماسی موفق رئیسی به آنها اشاره کرد. عضویت ایران در سازمان شانگهای نیز از دیگر دستاوردهای دولت رئیسی در طول یک سال گذشته است. علاوه بر احیا و گسترش روابط و همکاری با کشورهای غیر غربی، دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم بخوبی توانسته از شکاف ایجاد شده در نظم جهانی به نفع منافع جمهوری اسلامی ایران بهره‌برداری کند. در این رابطه می‌توان به تحکیم روابط ایران با چین و روسیه و همچنین گسترش قابل توجه مبادلات تجاری و اقتصادی با ونزوئلا اشاره کرد. باید توجه داشت این تحکیم روابط، در جهت تقویت ارتباط با کشورهای تحریم شده از سوی آمریکا و غرب بوده است. در مساله مذاکرات هسته‌ای نیز برخلاف خط دیپلماسی روحانی که صرفا توافق تحت هر شرایطی را دنبال می‌کرد و توجهی به منافع ملی نداشت، رویکرد دولت سیزدهم از موضع اقتدار بوده و هر توافقی را بهتر از عدم توافق نمی‌داند. رئیسی نشان داده است در سیاست خارجی نه به دنبال جلب نظر غرب، که به دنبال تامین منافع ملی است. اگرچه مذاکرات بر سر احیای توافقنامه برجام همچنان ادامه دارد و مشخص نیست چه نتیجه‌ای در پی خواهد داشت.