⚡️ درباره طه حسین؛ روشنفکر بدون تاریخ مصرف مصری 💥 به بهانه حواشی تخریب آرامگاه طه حسین پس از نیم قرن ✍️ به قلم: سید علی بطحائی 🔹 طه حسین مصری با عنوان «عمید الادب العرب؛ سردار ادبیات عرب» نقطه عطفی در روشنفکری و ادبیات جهان عرب است. امروزه، دولت مصر روی وی به عنوان «چهره ای متنفذ در فرهنگ مصر» سرمایه گذاری کرده و کماکان پرونده روشنفکری در مجامع نواندیشی مفتوح است. جایزه سالیانه «طه حسین» و نشست های ناسیونالیستی - روشنفکری با نام او در فضای دانشجویی مصر پرطرفدار است. از چند ماه قبل شهرداری قاهره قصد تخریب آرامگاه وی را داشت که با تهدید دخترش که بدن پدر را به فرانسه منتقل خواهد کرد این تصمیم به تعویق افتاد. در چند روز اخیر شهردار قاهره اعلام کرد با احداث یک پل هوایی از روی آرامگاه طه حسین، این قبر تخریب نخواهد شد. از آن سو مخالفان سرسخت به جهت تحقیر و تسویه حساب، بر روی در و دیوار قبرش عبارت «ازاله: محو کردن» را نوشتند و خواستار محو او از ذاکره مصریان هستند. به همین مناسبت در یادداشت پیش رو به نکاتی درباره طه حسین و آرای جنجالی اش اشاراتی خواهیم داشت. 1️⃣ یکم: وزیر معارف اسبق مصر با اینکه از سه سالگی قوه بینایی خود را از دست داد، در الازهر درس خواند و سپس دکتری ادبیات خود را از دانشگاه سوربن گرفت. وی بعد از بازگشت به مصر رئیس دانشگاه هنر قاهره و سپس سه‌ سال وزیر معارف شد. اجرای آموزش رایگان، اختصاص لوازم التحریر و غذای مجانی به دانش‌آموزان مصری را این روشنفکر نابینا برای نخستین بار در مصر انجام داد. «سهیر القلماوی» فمنیست کمتر شناخته شده در ایران خود را وامدار تلاش های وی در زمان وزارتش می داند. زمانی که فرانسه قصد تقدیم نشان لژیون افتخار [که بالاترین نشان دولتی افتخار فرانسه است] را به وی را داشت، طه حسین به دلیل اشغال فرانسه توسط ناپلئون (۱۷۹۸م و ۱۲۱۳ ق) و کشتار الجزایریان توسط فرانسه، از پذیرش این مدال معتبر جهانی خودداری کرد. 2️⃣ دوم: کتاب خواندنی «الایام» با ترجمه فارسی «آن روزها» از دکتر حسین خدیوجم [از شیفتگان ایرانی اش] به سرگذشت بخش ابتدایی عمر او و مواجه تلخش با الازهر نوشته شد و طه حسین به امید خلاصی مصر از تعالیم الازهر با قلمی شیوا، الازهر را به چالش کشید. به تعبیر گارسیا گومز خاورشناس اسپانیایی و مترجم الایام به اسپانولی، عمیق‌ترین نقد روان‌شناختی و جامعه‌شناختی از اسلام سنتی و الازهر است. قلم رسای نویسنده و مترجم باعث شده که این کتاب سلیس، به عنوان متن خوشخوان و فاخر در «کتاب نثر؛ نثر فصیح نویسندگان اسلامی در قرن چهاردهم» استاد محمد اسفندیاری به عنوان نثری طراز معرفی شود. 3️⃣ سوم: جنجالی ترین کتاب وی «فی الشعر الجاهلی» است. این کتاب درصدد بی اعتبار کردن قصص قرآنی و با شیوه شک دستوری رنه دکارت نوشته شد. دکارت فرانسوی [همعصر ملاصدرا و میرداماد] با شک عقلی و تجزیه گزاره های علمی به قضیه های کوتاه سعی در ارایه شیوه جدیدی در روش تحقیق بود. طه حسین هم با استفاده این روش و تمرکز بر اشعار «سبعه معلقه» و اثبات اینکه این اشعار پس از اسلام سروده شده و ربطی به فرهنگ عرب جاهلی ندارد، نتیجه گرفت که قصص قرآنی نیز قضایای واقعی نیستند. پس از انتشار عمومی این کتاب و در اثر تظاهرات مردمی و شکایت شیخ الازهر وی به دادگاه فراخوانده و مجبور شد بخش های جنجالی کتابش را حذف و نام آن را به «فی الادب الجاهلی» تغییر دهد. یکی از شیوخ الازهر و همدوره ای اش با نام مصطفی صادق الرافعی در پاسخ اتهامات وی کتاب «تحت رایة القرآن» را نوشت و طه حسین را با عناوین «موسیو طه حسین» خطاب و او را آلت دست استعمار بریتانیا خواند. 4️⃣ چهارم: عجیب اینکه جنجالی ترین کتاب او «مستقبل الثقافه فی مصر» مورد اعتراض هیچ جریان فکری واقع نشد. در این اثر طه حسین خواستار حذف زبان عربی از مصر شد و علنا مسیر پیشرفت مصر و یونان باستان را یک مسیر واحد دانست و عربیت را زاید بر فرهنگ مصر خواند. بعدها هم هیکل با استناد به این ایده گفت: کاش مصر، مثل ایران یک فردوسی داشت تا می توانست زبان باستانی مصریان را از زبان عربی نجات می داد. 🔚 النهایه: با توجه به عدم پژوهش مستقل درباره کنش جریانی طه حسین و همچنین تاثیرگذاری عمیق او در مصر معاصر به راهبری ابراهیم عیسی و موسسه تکوین الفکرالعربی، پیشنهاد نگارش پژوهش دانشجویی در مورد آرای او را مورد تاکید قرار می دهیم. 🏷 #اسلام_روشنفکری #طه_حسین #مصر