پس از در گذشت نائب اوّل جناب عثمان بن سعید، توقیعی از جانب امام زمان علیه السلام در مورد وفات او و نیابت فرزندش محمّد صادر شد که ترجمه ی قسمتی از آن چنین است : «انا لله و انا الیه راجعون، در برابر فرمان خدا تسلیم و به قضای او راضی هستیم. پدرت سعادتمند زیست و پسندیده در گذشت. خداوند او را رحمت کند و به پیشوایان و سرورانش علیهم السلام ملحق سازد. از کمال سعادت پدرت بود که خداوند فرزندی چون تو را به او عنایت کرد که پس از او جانشین گردی، و در امورش قائم مقام او باشی و برایش طلب رحمت و آمرزش نمایی». (27) از محمّد بن عثمان پرسیدند : صاحب الامر علیه السلام را دیده ای ؟ گفت : آری و آخرین ملاقاتم با او کنار بیت الله الحرام بود که می فرمود : «اللّهُمَّ أنجِز لی ما وَعَدتَنی» و نیز او را در مستجار نزدیک رُکن یمانی کعبه دیدم که می گفت : «اللّهُمَّ انتَقِم لی مِن أعدائی». (28) این بزرگوار کتاب هایی در فقه تألیف کرده که مشتمل است بر آنچه از امام عسکری علیه السلام و از پدر خود شنیده بود. (29) محمّد بن عثمان برای خود قبری ترتیب داده بود و آن را با ساج پوشانده بود و روی آن آیاتی از قرآن کریم و اسامی ائمه اطهار علیهم السلام را نوشته بود. هر روز داخل آن می شد و یک جزء قرآن قرائت می کرد و بیرون می آمد. (30) او پیش از مرگ از روز وفات خود خبر داد و در همان روز که خبر داده بود در گذشت. (31) همچنین پیش از رحلت به شیعیان خبر داد که امام علیه السلام جناب ابو القاسم حسین بن روح نوبختی را برای سفارت و ارتباط با خود انتخاب فرموده اند و او قائم مقام من است و به او مراجعه کنید. (32) او در سال 305 هـ رحلت فرمود. (33) نائب سوّم جناب ابو القاسم حسین بن روح نوبختی است، که نزد موافق و مخالف عظمت و بزرگی ویژه ای داشت، و به عقل و بینش و تقوی و فضیلت نزد عموم فرقه های مختلف مذهبی مشهور بود و در زمان نائب دوّم از جانب او متصدّی پاره ای از امور بود. با اینکه میان یاران نائب دوّم، جعفر بن احمد بن متیل از همه به او نزدیکتر بود، و حتّی در اواخر زندگی جناب محمّد بن عثمان، غذای منزل او را در منزل جعفر بن احمد بن متیل تهیّه می کردند، و در میان اصحاب احتمال نیابت و جانشینی جعفر بن احمد بیشتر بود، امّا در آخرین ساعات زندگی جناب محمّد بن عثمان که جعفر بن احمد بالای سر او و حسین بن روح پایین پایش نشسته بود، به جعفر بن احمد رو کرد و فرمود : «مأمور شده ام که امور را به ابو القاسم حسین بن روح واگذار نمایم». جعفر بن احمد از جا بر خاست و دست حسین بن روح را گرفت و او را بالای سر محمّد بن عثمان نشاند و خود در پایین پای او نشست. (34) در 6 شوال سال 305 هـ اوّلین توقیع از ناحیه ی مقدّسه امام عصر علیه السلام برای او صادر شد که متن آن چنین بود : «ما او را می شناسیم، خداوند تمامی خیر و رضای خویش را به او بشناساند و به توفیق خود او را یاری نماید. از مکتوب او مطّلع شدیم و نسبت به او وثوق و اطمینان داریم. او را نزد ما مکان و منزلتی است که خشنودش می سازد. خداوند احسان خویش را به او بیفزاید که خدا ولی و توانا بر همه چیز است، و سپاس خدای را که شریکی ندارد و درود و سلام فراوان خداوند بر فرستاده ی او محمّد و بر خاندان او صلوات الله علیهم». از ابو سهل نوبختی صاحب تألیفات ـ که از متکلّمین بزرگ بغداد بود ـ پرسیدند : برای چه جناب ابو القاسم حسین بن روح به مقام نیابت نایل شد و شما نایل نشدید ؟ گفت : ائمه علیهم السلام داناترند و آنچه برگزینند شایسته تر و مناسب تر است، ولی من فردی هستم که با خصم بر خورد و مناظره می کنم و اگر نائب امام علیه السلام بودم و مکان امام زمان علیه السلام را می دانستم ـ چنان که ابو القاسم حسین بن روح به جهت نیابت می داند ـ و در گیر و دار بحث پیرامون امام علیه السلام با مخالفان در تنگنا قرار می گرفتم ممکن بود نتوانم خود را کنترل کنم و جای آن حضرت را افشا نمایم؛ ولی ابو القاسم اگر امام علیه السلام در زیر دامان او مخفی باشد و او را با آلات بُرنده تکّه تکّه نمایند دامان خود را از او بر نمی دارد و او را به دشمن نشان نخواهد داد. (35) ... 📚 منابع : 27. الغیبة (شیخ طوسی) : ص 363. و ... . 28. الکنی و الألقاب : ج 3، ص 268 ـ 267. حقّ الیقین : ص 300. 29. کمال الدین : ص 503. و ... . 30. الغیبة (شیخ طوسی) : ص 366. و ... . 31. همان : ص 370. و ... . 32. همان : ص 372. بحار الأنوار : ج 51، ص 356. 33. همان : ص 391. و ... . 34. همان : ص 387، 393. و ... . 35. همان : ص 396. و ... . https://telegram.me/TaqvimeShia