✡️ شناخت یهودیان مخفی ۱• یهودیت مخفی Crypto-Judaism پدیده‌ای واقعی است نه موهوم. در منابع یهودی، از جمله در دانشنامه‌های مرجع یهودی چون «جوداییکا» و «دائرة‌المعارف یهود»، این عنوان کاربرد رسمی گسترده دارد و در مدخل‌های مستقلی چون یهودیان مخفی، انوسیم، مارانو، دونمه، جدیدالاسلام‌های مشهد» و... بدان پرداخته شده. یهودیان و غیریهودیان در این زمینه صدها کتاب و مقاله نگاشته‌اند. ۲• یهودی مخفی با آن یهودی که به‌راستی باور به دین خود را از دست داده و از جامعه یهودی جدا یا طرد شده تفاوت دارد. جوداییکا این گروه را مرتدین می‌نامد، و در مدخلی جدا از مدخل یهودیان مخفی با نام ارتداد Apostasy به ایشان می‌پردازد و میان آنان با «یهودیان مخفی» تفاوت قائل است. ۳• دائرة‌المعارف یهود «یهودیان مخفی» را چنین معرفی می‌کند: 👈 «یهودیانی که خود را پیرو دین دیگر معرفی می‌کنند، ولی در خانه‌های خود در خفا مناسک یهودی را به جا می‌آورند.» ۴• آشنایی با پدیده عجیبِ یهودیت مخفی‌واجد اهمیت فراوان در تبیین برخی تحولات تاریخ معاصر ایران است. یهودیان مخفی در بسیاری از نقاط ایران فعالیت داشته و ریشه دوانیده‌اند.