بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم
🔳 به بهانه ایام تشییع و تدفین مرحوم دکتر عباس اقبال آشتیانی،مورخ،ادیب،نویسنده و مترجم بزرگ معاصر/تشییع ودفن،اسفند۱۳۳۴ش
✍ الفاظی که دانشورانی همچون اقبال آشتیانی، درموردعلامه شیخ فضل الله نوری(ره)به کار گرفته اند؛
نوعا"واژه های بلندقله سان است.
توگویی کلمات سترگ،ازگنجینه لغات پرمی کشند؛ عقاب واربرصدرقله می نشینند؛
تاوالائیهای آن فقیه فرزانه راوصفی درخورآورند!وانتخاب این گونه تعابیر،
بخوبی نشان می دهدکه اهل نظر،
نوعا"شیخ رادرپایگاهی بس رفیع ازفضل ودانش می دیده اند.
⏪ دراین خصوص،
مرحوم دکتراقبال آشتیانی می نویسد:
درعصر ما،
درمیان مشتغلین به علوم قدیمه،
دیگرکسی...در فقه،
به درجه حاج شیخ فضل الله نوری(ازعلمای متنفذ تهران)...وجود ندارد.
مجله یادگار، سال ۵، ش ۸و۹، ص۶ونیز،
تاریخ مفصل ایران ازصدراسلام تا انقراض قاجاریه، ص، ۸۵۳/ازدیده بان بیدار ص۲۰-۲۱، آخرین آواز قو ص ۸۶، علی ابوالحسنی
🔸اقبال،کسی که شیوه تحقیق علمی رادر ایران رواج داد.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران اراک،
اقبال آشتیانی در سال ۱۲۷۵خورشیدی در آشتیان زاده شد.
پس از آموختن دروس ابتدایی درسال ۱۳۲۸ قمری به تهران آمد؛
و ابتدا درمدرسه شرکت گلستان وسپس در مدرسه دارالفنون تحصیل کرد؛
پس ازفراغت ازتحصیل در دارالفنون به معلمی در همان مدرسه انتخاب شد؛
ومعاونت کتابخانه عمومی معارف رانیز به عهده گرفت.
پس از تأسیس دارالمعلمین عالی با توجه به درخشندگی خاصی که در دارالفنون ازخودنشان داده بود؛
برای تدریس دعوت شد؛
و سال‌ها تدریس ادبیات، تاریخ و جغرافیا در دارالمعلمین عالی و همچنین در مدارس نظام و علوم سیاسی بر عهده او بود.
اقبال سمت معلمی در مدرسه نظام را هم داشت؛
و در سال ۱۳۰۴ ش باسمت منشی هیئت نظامی ایران به پاریس رفت؛
و در آنجا به مطالعه و تحقیق در کتابخانه‌ها و تکمیل دانش خود ادامه داد؛
و دوره لیسانس ادبیات را نیز دردانشگاه سوربن گذراند.
اقبال در پاریس بامحمد قزوینی[از شاگردان خاص مرجع شهیدعلامه شیخ فضل الله نوری] مراوده یافت؛
و ازهمکاری و راهنمایی او درتحقیق وتصحیح متون بهره برد.
🔸️پس از بازگشت به ایران از ابتدای تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳به استادی دانشگاه برگزیده شد.
در سال ۱۳۱۷ به عضویت فرهنگستان ایران انتخاب شد،
اما بارها مخالفت صریح خود را با نحوه کار فرهنگستان اعلام کرد.
ازسال۱۳۲۳ تا ۱۳۲۸مجله یادگار را در تهران منتشر کرد؛
و نیزبه تأسیس انجمن نشر آثار ایران مبادرت ورزید؛
که نشر متون کهن فارسی را در نظر داشت.
در سال ۱۳۲۸ درحالی که از تعطیل اجباری مجله یادگار آزرده‌خاطر بود؛
با سمت رایزن فرهنگی ایران در ترکیه به آنکارا رفت.
در بهار ۱۳۳۳ درکنگره هزاره ابن سینا درتهران حضور یافت؛
و سخنرانی او مورد توجه قرار گرفت.
در ۲۱ بهمن۱۳۳۴ش در حالی که متصدی سمت رایزنی فرهنگی ایران در ایتالیا بود؛
در شهر رم در ۵۹ سالگی به علت بیماری کلیوی درگذشت.
پیکر او در واپسین روزهای اسفند به تهران منتقل و تشییع شد؛
و درحرم حضرت عبدالعظیم(ع)،
رواق ابوالفتوح رازی،
کنار آرامگاه دوستش علامه قزوینی(شاگرد علامه شیخ فضل الله نوری) به خاک سپرده شد.
اقبال طی سال‌های فعالیت نویسندگی خود،
تعداد پرشماری مقاله در زمینه‌های ادبی، تاریخی و اجتماعی از خود به یادگار نهاد.
این مقاله‌ها در مجله‌هایی چون بهار، دانشکده، مهر، ایرانشهر، ارمغان، یغما، فروغو تربیت انتشار یافت.
خود او مجله یادگار را تأسیس کرد؛
و به مدت پنج سال از۱۳۲۳ تا ۱۳۲۸انتشار داد؛
که در میان معدود نشریات ادبی و تاریخی آن زمان کاملا متمایز است.
اقبال آشتیانی را بنیان‌گذار مقاله‌نویسی به معنی فنی آن در ایران دانسته‌اند.
اقبال پژوهشگری پرکار و مورخی صمیمی و ادیبی آگاه به مقتضای زمان بود.
او بعد ازمحمدقزوینی در شمارمعدود پژوهشگرانی است؛
که شیوه جدید تحقیق علمی را در تاریخ‌نویسی و تصحیح متون رواج دادند.
نخستین کتابی که از او منتشر شد؛
دوره تاریخ عمومی برای سال اول دبیرستان بود. اقبال در شمار نخستین پژوهشگرانی است؛
که شیوه ساده‌نویسی و تصحیح متون در ایران بعد از مشروطیت را دایر کرده‌است.
اقبال در تاریخ‌نویسی امانت تاریخ نویسان قدیم ایرانی و اسلامی را با روش انتقادی مورخان غربی توام ساخته‌است.
بخصوص درنوشتن تاریخ ایران،
هدف اقبال به گفته خودش آگاه ساختن ایرانیان به سابقه درخشان کشور اجدادی خود،
و وضع جغرافیایی سرزمین ایران است.
در روزگاری که اقبال به نوشتن تاریخ برای دوره متوسطه پرداخت؛
گذشته از گروهی بسیار معدود،
شیوه رایج بیشتر شیوه مورخان و متکلفان دوران قاجار بود.
دوره تاریخ عمومی برای کلاس‌های متوسطه دارای چنان اعتباری بود؛
که تا سال‌ها بعد آنچه تاریخ عمومی برای مدارس ایران نوشته شده تقلید از کتاب او بوده‌است.
🌹شادی روحش
«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات»