شرح حکمت 417 بنابراين استغفار بازيچه نيست و لقلقه زبان نمى باشد كه انسان هر زمان مرتكب گناهى شود بى آن كه شرايط توبه را فراهم كرده باشد با گفتن استغفرالله خود را راحت كند و گمان كند گناهش بخشوده شده و از عذاب الهى در امان است. البته بعضى از اين مراحل شش گانه از اركان است و بعضى ديگر از شرايط كمال. به يقين چهار مرحله اول از اركان مى باشد زيرا بدون پشيمانى كه لازمه آن تصميم بر ترك در آينده است و بدون جبران مافات از حقوق الناس و حقوق الله حقيقت توبه حاصل نمى شود. ولى آب شدن گوشت هايى كه از حرام روييده و يا چشيدن مرارت طاعت براى از بين رفتن آثار لذت حرام، از مراحل كمال است. به تعبير ديگر ـ آن گونه كه مرحوم امام خمينى(قدس سره) در مكاسب محرمه خود بيان كرده ـ دو مرحله اول، حقيقت توبه است، مرحله سوم و چهارم شرط پذيرش آن و مرحله پنجم و ششم شرط كمال آن است.