کشور عراق از نظر ساختار اجتماعی فرهنگی به سه حوزه کاملاً متفاوت قابل تقسیم است . در حوزه مرکزی عراق اعراب سنی ، در شمال و شرق کردها و در جنوب شیعیان سکونت دارند و هر کدام از این گروه ها دارای شاخصه های فرهنگی و اجتماعی خاص خود هستند . البته در کنار این سه گروه اصلی ، هویت های فرهنگی اجتماعی کوچک تری نظیر ترکمن ها ، آشوری ها و یزیدی ها نیز وجود دارند که دارای فرهنگ و عقاید متمایزی می باشند .
شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل می دهند ، بیشتر در مناطق جنوبی و مرکزی عراق سکونت دارند . وجود مقبره امامان شیعی در شهرهای مقدس عراق همچون کربلا و نجف ، و همچنین وجود حوزه علمیه نجف و در نتیجه حضور دایمی علمای شیعی در این شهرها باعث تقویت فرهنگ شیعی شده است و این امر شیعیان عراق را از نظر فرهنگی به ایرانیان شیعی مذهب نزدیک ساخته است .
اعراب سنی بخش دیگری از ساختار فرهنگی اجتماعی عراق را تشکیل می دهند . این بخش از ساختار فرهنگی عراق براساس قومیت عربی و مذهب سنی ایجاد شده و به دلیل حاکمیت اقلیت اعراب سنی در طول دهه های گذشته در عراق تقویت شده است . گرایش ها و عصبیت عربی این بخش از فرهنگ عراق بسیار قدرتمند بوده و پان عربیسم به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی فعال در عراق و حتی جهان عرب در این فرهنگ ریشه داشته است . این بخش از ساختار فرهنگی عراق به دلیل حمایت های نظام سیاسی در پی تسلط بر سایر بخش ها و همسان سازی فرهنگی بوده است .
کردها عموماً در مناطق بلند شمالی ، دره های مجاور آن و در چهار استان سلیمانیه ، اربیل ، دهوک و کرکوک ( تمیم ) دیاله و واسط زندگی می کنند . به غیر از این مناطق که اکثریت قریب به اتفاق کرد هستند ، کردها در مناطق مجاور نیز پراکنده اند و جمعیت انبوهی از آنان تا حدود کوت هم پخش شده اند . اصولاً پیوند و همبستگی کردها ، قبیله ای است .
قبایلی چون هرکی ، سورچی و زیباری توانسته اند هنوز پیوستگی بدوی سنتی خود را حفظ کنند . اکثر کردها سنی مذهب هستند و تنها بخشی از آن ها تحت عنوان کردهای فیلی ، که در استان دیاله سکونت دارند ، شیعی مذهب هستند .
پس از جنگ کویت و عراق و وضع ممنوعیت پرواز عراق به بالای خط ۲۳ درجه در سال ۱۹۹۱ کردهای عراق عملاً توانستند حکومت خود را تأسیس نمایند و با حل اختلافات گروهی و قیام علیه حکومت بعث حکومت منطقه را به عهده گرفتند که کردها این خیزش را «راپه رین» می نامند . پس از ده سال و با حمله مجدد آمریکا به عراق در شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق معروف است کردها حکومت خود مختار در جمهوری فدرال عراق به طور رسمی تشکیل دادند . در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ نیز ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه عراق توسط کردها اداره می گردد . برای مطالعه مقاله ” صادرات به عراق ” مراجعه کنید.
جغرافیای کشور عراق
عراق مابین مدار ۲۹ و ۳۸ درجهٔ شمالی و مدار ۳۹ و ۴۹ درجهٔ شرقی قرار گرفته است ( بخش کوچکی از آن در غرب مدار ۳۹ درجه شرقی واقع شده ) . این کشور با ۴۳۷٬۰۷۲ کیلومتر مربع ۵۸امین کشور از حیث بزرگی است . اندازهٔ آن را می توان با ایالت کالیفرنیا در ایالات متحده مقایسه کرد . همچنین این کشور کمی از پاراگوئه بزرگتر است .
بخش بزرگ عراق صحرا است اما مناطق مابین دو رود دجله و فرات حاصلخیز است . این رودها سالانه ۶۰ میلیون متر مکعب لای را به دلتا حمل می کنند . قسمت های شمالی کشور عمدتاً کوهستانی است و بلندترین قلهٔ آن حاجی عمران ( شیخا دار ) ( هم مرز با بلندی های پیرانشهر ایران ) با ارتفاع ۳۶۱۱ متر است . عراق مرز ساحلی کوچکی به طول ۵۸ کیلومتر با خلیج فارس دارد . در مجاورت شط العرب که نزد ایرانیان با نام اروندرود شناخته می شود ، مرداب هایی قرار داشتند که بیشترشان طی دههٔ ۱۳۷۰ خشکانده شدند .
آب و هوای کشور عراق
آب و هوای کشور ( به جز شمال ) عمدتاً صحرایی است با زمستان های خنک و گاه سرد و تابستان های خشک و گرم و آفتابی . دمای هوا در تابستان در بیشتر جاهای این کشور به ۴۰ درجه سانتیگراد و در برخی مناطق به ۴۸ درجه می رسد .
دمای هوا به ندرت در زمستان بالای ۲۱ درجه می رود و در شرایط سخت بین ۱۵ تا ۱۹ درجه و در شب ها تا حد ۲ تا ۵ درجه قرار می گیرد . مناطق کوهستانی شمال اغلب از زمستان های سرد با بارش برف و باران برخوردار است که گاهی موجب طغیان رودخانه ها می شود . به طور معمول بارندگی در این کشور کم است . در بیشتر مناطق سالانه کمتر از ۲۵۰ میلی لیتر بارش وجود دارد . این بارش ها هم بیشتر در زمستان رخ می دهد . باران های تابستانی به جز در شمال بسیار به ندرت اتفاق می افتند .
🇮🇶@iraq_studies